Tự ái là gì? Tự ái ảnh hưởng đến công việc như thế nào?

Tự ái là gì?

Tự ái là một trạng thái tâm lý thể hiện sự tổn thương hoặc phản ứng tiêu cực khi cá nhân cảm thấy lòng tự trọng bị đe dọa. Người tự ái thường rất nhạy cảm với lời phê bình, nhận xét hoặc hành vi mà họ cho là không tôn trọng mình, dù điều đó có thể không mang hàm ý xúc phạm.

Tự ái không đồng nghĩa với lòng tự trọng. Trong khi lòng tự trọng là sự đánh giá đúng về giá trị bản thân thì tự ái lại là phản ứng quá mức khi người khác có lời nói hoặc hành động gây tác động đến cảm xúc cá nhân. Vậy tự ái ảnh hưởng đến công việc không?

Tự ái ảnh hưởng đến công việc không?

Tự ái ảnh hưởng đến công việc một cách rõ rệt, từ hiệu suất làm việc cá nhân đến mối quan hệ đồng nghiệp và văn hóa tổ chức. Dưới đây là những dấu hiệu cho thấy tự ái ảnh hưởng đến công việc như thế nào.

1. Ảnh hưởng đến khả năng tiếp nhận và phản hồi góp ý

Người tự ái thường rất khó tiếp thu những phản hồi từ đồng nghiệp hoặc cấp trên. Họ dễ cho rằng mình bị chỉ trích, thay vì xem đó là cơ hội để học hỏi. Điều này khiến họ trì trệ trong quá trình phát triển chuyên môn.

Ví dụ: một nhân viên bị trưởng nhóm góp ý về cách trình bày báo cáo. Thay vì cải thiện, người này cảm thấy bị xúc phạm, cho rằng mình không được tôn trọng và trở nên tiêu cực trong công việc.

2. Gây khó khăn trong làm việc nhóm

Tự ái khiến cá nhân trở nên nhạy cảm, dễ nổi giận, hoặc giữ thái độ bảo thủ trong giao tiếp. Điều này làm giảm hiệu quả tương tác và gây ra hiểu lầm giữa các thành viên trong nhóm.

Trong các tổ chức, tinh thần làm việc nhóm đóng vai trò quan trọng. Khi có một thành viên có cảm xúc tự ái, các cuộc trao đổi dễ trở nên căng thẳng, gây cản trở sự phối hợp nhịp nhàng giữa các bộ phận.

3. Làm giảm hiệu quả công việc

Tự ái dẫn đến tâm lý chống đối ngầm, giảm động lực, hoặc có xu hướng làm việc đối phó. Cá nhân làm việc khi có cảm giác nàycó thể từ chối nhận trách nhiệm, không chia sẻ thông tin, hoặc ngại bày tỏ ý kiến vì sợ bị đánh giá.

Ngoài ra, cảm xúc tiêu cực liên tục sẽ ảnh hưởng đến sự tập trung và chất lượng công việc. Một người dễ tự ái cũng dễ cảm thấy bất công, dẫn đến tâm lý bất mãn và mất năng lượng làm việc.

4. Cản trở sự phát triển cá nhân và cơ hội thăng tiến

Tự ái khiến cá nhân khó chấp nhận khuyết điểm của bản thân, từ đó bỏ lỡ cơ hội học hỏi và cải thiện. Những người thiếu khả năng tự nhìn nhận sẽ ít tiến bộ, ít sáng tạo và không sẵn sàng đón nhận thử thách.

Trong mắt lãnh đạo, người tự ái có thể bị xem là khó hợp tác, thiếu tinh thần cầu tiến, không phù hợp với các vị trí đòi hỏi kỹ năng làm việc nhóm và xử lý tình huống linh hoạt.

Tự ái là gì? Tự ái ảnh hưởng đến công việc không? (Hình từ Internet)

Làm thế nào để loại bỏ cảm giác tự ái trong công việc?

1. Tự nhận thức và điều chỉnh cảm xúc

Điều quan trọng đầu tiên là nhận ra rằng mình đang phản ứng vì tự ái. Thay vì để cảm xúc chi phối, hãy tạm dừng, suy nghĩ lại: liệu lời góp ý đó có đúng không, có thực sự mang tính chỉ trích hay không.

Việc học cách tách biệt giữa lời góp ý và cảm xúc cá nhân sẽ giúp bạn tiếp nhận thông tin một cách khách quan hơn.

2. Học cách tiếp nhận góp ý tích cực

Góp ý là một phần không thể thiếu trong môi trường làm việc chuyên nghiệp. Hãy xem góp ý là công cụ giúp bạn tiến bộ, chứ không phải là sự hạ thấp giá trị cá nhân.

Thay vì phản ứng phòng thủ, hãy hỏi lại người góp ý để hiểu rõ vấn đề, từ đó cải thiện kỹ năng hoặc điều chỉnh cách làm việc.

3. Phát triển kỹ năng giao tiếp và làm việc nhóm

Một trong những cách vượt qua tự ái là học cách giao tiếp hiệu quả. Giao tiếp rõ ràng, cởi mở giúp bạn bày tỏ quan điểm mà không cảm thấy bị đe dọa. Đồng thời, cũng giúp người khác hiểu cách làm việc và cảm xúc của bạn, hạn chế hiểu lầm.

Tham gia làm việc nhóm cũng là cách để luyện khả năng lắng nghe, tiếp nhận ý kiến, và kiên nhẫn trong xử lý mâu thuẫn.

4. Tập trung vào mục tiêu dài hạn

Thay vì bận tâm vào cảm xúc nhất thời khi bị phê bình, hãy tập trung vào mục tiêu nghề nghiệp lâu dài: phát triển bản thân, nâng cao năng lực, xây dựng mối quan hệ tốt với đồng nghiệp, khẳng định giá trị của mình qua kết quả công việc.

Khi bạn lấy sự tiến bộ làm mục tiêu, tự ái sẽ dần lùi lại phía sau.

Lời khuyên: tự ái là phản ứng tâm lý phổ biến nhưng nếu không được kiểm soát, nó có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến quá trình làm việc, việc hợp tác và phát triển nghề nghiệp. Người trưởng thành cần học cách nhìn nhận bản thân khách quan, lắng nghe góp ý một cách tích cực, và biết kiểm soát cảm xúc cá nhân để đạt được hiệu quả cao trong công việc.

Người lao động thường xuyên không hoàn thành công việc thì người sử dụng lao động có quyền chấm dứt hợp đồng lao động không?

Theo điểm a khoản 1, Điều 36 Bộ luật Lao động 2019 quy định như sau:

Điều 36. Quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động của người sử dụng lao động

1. Người sử dụng lao động có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trong trường hợp sau đây:

a) Người lao động thường xuyên không hoàn thành công việc theo hợp đồng lao động được xác định theo tiêu chí đánh giá mức độ hoàn thành công việc trong quy chế của người sử dụng lao động. Quy chế đánh giá mức độ hoàn thành công việc do người sử dụng lao động ban hành nhưng phải tham khảo ý kiến tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở đối với nơi có tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở;

Theo đó nếu người lao động hay tự ái thường xuyên không hoàn thành công việc theo hợp đồng lao động thì người sử dụng lao động có quyền chấm dứt hợp đồng lao động. Vì vậy, người tự ái cần nên lắng nghe góp ý một cách tích cực, và biết kiểm soát cảm xúc cá nhân để đạt hiệu suất công việc tốt hơn.