Cảm hứng chủ đạo là gì? Cho ví dụ về cảm hứng chủ đạo trong thơ văn?

Cảm hứng chủ đạo là gì? Cho ví dụ về cảm hứng chủ đạo trong thơ văn?

* Cảm hứng chủ đạo là gì?

Cảm hứng chủ đạo là nguồn cảm xúc xuyên suốt và chi phối nội dung, tư tưởng của một tác phẩm văn học, thơ ca hoặc nghệ thuật. Đây là động lực sáng tạo của tác giả, thể hiện cái nhìn, thái độ của họ đối với hiện thực cuộc sống.

Cảm hứng chủ đạo có thể là lòng yêu nước, tình yêu thiên nhiên, tình cảm gia đình, tinh thần nhân đạo, nỗi buồn, niềm vui, khát vọng tự do…

* Ví dụ về cảm hứng chủ đạo trong thơ văn

- Cảm hứng yêu nước

Xuất hiện nhiều trong thơ ca thời kỳ kháng chiến hoặc các tác phẩm cổ điển ca ngợi tinh thần dân tộc.

Ví dụ: Bài thơ Nam quốc sơn hà thể hiện niềm tự hào và khẳng định chủ quyền dân tộc.

- Cảm hứng nhân đạo

Thể hiện sự đồng cảm, trân trọng con người, đặc biệt là những số phận khổ đau.

Ví dụ: Truyện Vợ nhặt thể hiện tình người giữa cảnh đói nghèo.

- Cảm hứng lãng mạn

Đề cao cái đẹp, ước mơ và lý tưởng trong cuộc sống.

Ví dụ: Bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ là cảm hứng về tình yêu thiên nhiên, tình yêu con người đầy mộng mơ.

- Cảm hứng thiên nhiên

Ca ngợi vẻ đẹp của thiên nhiên, thể hiện sự hài hòa giữa con người và trời đất.

Ví dụ: Thơ của Nguyễn Trãi (Bài ca Côn Sơn), Hồ Chí Minh (Cảnh khuya), Nguyễn Bính (Mưa xuân) đều mang cảm hứng này.

- Cảm hứng thế sự, phản ánh hiện thực

Phản ánh xã hội, con người, những bất công hoặc sự thay đổi của thời đại.

Ví dụ: Truyện Kiều thể hiện nỗi xót xa trước số phận con người trong xã hội phong kiến.

=> Kết luận: Cảm hứng chủ đạo chính là "linh hồn" của tác phẩm, giúp tác giả truyền tải thông điệp và tạo ấn tượng mạnh mẽ với người đọc.

Cảm hứng chủ đạo là gì? Cho ví dụ về cảm hứng chủ đạo trong thơ văn? (Hình từ Internet)

Hướng dẫn cách truyền tải cảm hứng chủ đạo khi dạy học dành cho giáo viên văn?

Để truyền tải cảm hứng chủ đạo của tác phẩm hiệu quả, giáo viên cần khơi gợi cảm xúc, tạo sự hứng thú và giúp học sinh hiểu sâu sắc ý nghĩa tác phẩm. Dưới đây là một số phương pháp giúp giáo viên dạy văn truyền cảm hứng mạnh mẽ đến học sinh.

1. Tạo không khí học tập sinh động

- Mở bài cuốn hút

Bắt đầu tiết học bằng một câu chuyện, một câu hỏi gợi mở hoặc một tình huống liên quan đến cảm hứng chủ đạo của tác phẩm.

Ví dụ: Khi dạy Truyện Kiều – cảm hứng nhân đạo, có thể đặt câu hỏi:

"Bạn có bao giờ cảm thấy bất công trong cuộc sống? Nếu có, bạn nghĩ sao về số phận của một con người bị xã hội vùi dập?"

- Sử dụng hình ảnh, âm nhạc, phim ảnh

Chiếu một đoạn phim ngắn, tranh minh họa hoặc bài hát có nội dung tương đồng với cảm hứng chủ đạo của tác phẩm.

Ví dụ: Khi dạy bài thơ Tây Tiến – cảm hứng lãng mạn và bi tráng, có thể sử dụng hình ảnh đoàn quân Tây Tiến, kết hợp bài hát Tây Tiến phổ nhạc từ bài thơ để gợi cảm xúc.

2. Hướng dẫn học sinh cảm nhận tác phẩm sâu sắc

- Tập trung vào cảm xúc của nhân vật và tác giả

Phân tích cảm xúc của nhân vật, thái độ của tác giả để học sinh thấu hiểu tâm tư, từ đó cảm nhận được cảm hứng chủ đạo.

Ví dụ: Với Vợ nhặt – cảm hứng nhân đạo, giáo viên có thể hỏi:

"Trong hoàn cảnh đói khát cùng cực, tại sao nhân vật Tràng vẫn cưu mang người vợ nhặt? Điều này thể hiện điều gì về con người trong nghèo khó?"

- Liên hệ thực tế

Đặt câu hỏi giúp học sinh liên hệ tác phẩm với cuộc sống hiện đại.

Ví dụ: Dạy Nhật ký trong tù – cảm hứng cách mạng, có thể hỏi:

"Bạn thấy hình ảnh người chiến sĩ trong thơ Bác có gì giống và khác với những người lính thời nay?"

3. Sử dụng phương pháp dạy học sáng tạo

- Đóng vai – diễn kịch

Cho học sinh nhập vai nhân vật trong tác phẩm, tái hiện một phân đoạn quan trọng để cảm nhận rõ hơn về cảm hứng chủ đạo.

Ví dụ: Khi học Chí Phèo – cảm hứng hiện thực và nhân đạo, học sinh có thể diễn cảnh Chí Phèo đến nhà Bá Kiến đòi lương thiện.

- Thảo luận nhóm – tranh luận

Chia lớp thành nhóm và đưa ra câu hỏi tranh luận xoay quanh cảm hứng của tác phẩm.

Ví dụ: Dạy bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ – cảm hứng lãng mạn, có thể đặt câu hỏi:

"Theo bạn, nhà thơ đang khao khát tình yêu hay đang tiếc nuối quá khứ?"

- Viết sáng tạo

Cho học sinh sáng tác một đoạn văn, bài thơ hoặc viết tiếp câu chuyện theo cảm hứng chủ đạo của tác phẩm.

Ví dụ: Sau khi học Truyện Kiều, yêu cầu học sinh viết một bức thư của Thúy Kiều gửi cho Kim Trọng sau 15 năm xa cách.

4. Tạo sự đồng cảm giữa giáo viên và học sinh

- Chia sẻ cảm xúc cá nhân

Giáo viên có thể kể về cảm nhận của mình khi đọc tác phẩm lần đầu để truyền cảm hứng cho học sinh.

- Lắng nghe và khuyến khích học sinh bày tỏ quan điểm

Mỗi học sinh có thể cảm nhận tác phẩm theo cách khác nhau, giáo viên nên khuyến khích và tôn trọng các góc nhìn đa dạng.

5 tiêu chí về chuẩn nghề nghiệp giáo viên đối với phát triển chuyên môn, nghiệp vụ ra sao?

Căn cứ Điều 5 Chuẩn nghề nghiệp giáo viên cơ sở giáo dục phổ thông ban hành kèm theo Thông tư 20/2018/TT-BGDĐT (có nội dung bị ngưng hiệu lực bởi khoản 2 Điều 1 Thông tư 29/2021/TT-BGDĐT) quy định 05 tiêu chí về chuẩn nghề nghiệp giáo viên đối với phát triển chuyên môn, nghiệp vụ như sau:

- Phát triển chuyên môn bản thân

+ Mức khá: Chủ động nghiên cứu, cập nhật kịp thời yêu cầu đổi mới về kiến thức chuyên môn; vận dụng sáng tạo, phù hợp các hình thức, phương pháp và lựa chọn nội dung học tập, bồi dưỡng, nâng cao năng lực chuyên môn của bản thân;

+ Mức tốt: Hướng dẫn, hỗ trợ đồng nghiệp và chia sẻ kinh nghiệm về phát triển chuyên môn của bản thân nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.

- Xây dựng kế hoạch dạy học và giáo dục theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh

+ Mức đạt: Xây dựng được kế hoạch dạy học và giáo dục;

+ Mức khá: Chủ động điều chỉnh kế hoạch dạy học và giáo dục phù hợp với điều kiện thực tế của nhà trường và địa phương;

+ Mức tốt: Hướng dẫn, hỗ trợ đồng nghiệp trong việc xây dựng kế hoạch dạy học và giáo dục.

- Sử dụng phương pháp dạy học và giáo dục theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh

+ Mức đạt: Áp dụng được các phương pháp dạy học và giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh;

+ Mức khá: Chủ động cập nhật, vận dụng linh hoạt và hiệu quả các phương pháp dạy học và giáo dục đáp ứng yêu cầu đổi mới, phù hợp với điều kiện thực tế;

+ Mức tốt: Hướng dẫn, hỗ trợ đồng nghiệp về kiến thức, kĩ năng và kinh nghiệm vận dụng những phương pháp dạy học và giáo dục theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh.

- Kiểm tra, đánh giá theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh

+ Mức đạt: Sử dụng các phương pháp kiểm tra đánh giá kết quả học tập và sự tiến bộ của học sinh;

+ Mức khá: Chủ động cập nhật, vận dụng sáng tạo các hình thức, phương pháp, công cụ kiểm tra đánh giá theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh;

+ Mức tốt: Hướng dẫn, hỗ trợ đồng nghiệp kinh nghiệm triển khai hiệu quả việc kiểm tra đánh giá kết quả học tập và sự tiến bộ của học sinh.

- Tư vấn và hỗ trợ học sinh

+ Mức đạt: Hiểu các đối tượng học sinh và nắm vững quy định về công tác tư vấn và hỗ trợ học sinh; thực hiện lồng ghép hoạt động tư vấn, hỗ trợ học sinh trong hoạt động dạy học và giáo dục;

+ Mức khá: Thực hiện hiệu quả các biện pháp tư vấn và hỗ trợ phù hợp với từng đối tượng học sinh trong hoạt động dạy học và giáo dục;

+ Mức tốt: Hướng dẫn, hỗ trợ đồng nghiệp kinh nghiệm triển khai hiệu quả hoạt động tư vấn và hỗ trợ học sinh trong hoạt động dạy học và giáo dục.