Cúng Tết Hàn thực 2025: Có nên thay thế bánh trôi, bánh chay bằng hoa quả?

Tết Hàn thực 2025 rơi vào ngày nào? Ý nghĩa của Tết Hàn thực 2025?

Tết Hàn thực là một ngày lễ truyền thống mang đậm nét văn hóa dân gian Việt Nam, diễn ra vào ngày 3 tháng 3 âm lịch hàng năm. Tức là Tết Hàn thực 2025 rơi vào thứ 2, ngày 31 tháng 3 năm 2025 dương lịch.

Nguồn gốc và sự tích Tết Hàn thực:

• Tết Hàn thực có nguồn gốc từ Trung Quốc, bắt nguồn từ câu chuyện về Giới Tử Thôi và vua Tấn Văn Công thời Xuân Thu.

• Theo truyền thuyết, Giới Tử Thôi là một vị quan trung thành, đã hy sinh thân mình để cứu vua Tấn Văn Công khi ông gặp nạn.

• Để tưởng nhớ Giới Tử Thôi, vua Tấn Văn Công đã ra lệnh lập ngày Hàn thực, trong ngày này mọi người phải kiêng đốt lửa và chỉ ăn đồ ăn nguội.

• Khi du nhập vào Việt Nam, Tết Hàn thực đã được Việt hóa, mang thêm ý nghĩa tưởng nhớ tổ tiên, cội nguồn dân tộc.

Ý nghĩa Tết Hàn thực:

• Tưởng nhớ Giới Tử Thôi và thể hiện lòng biết ơn, sự trung thành.

• Tưởng nhớ tổ tiên, cội nguồn dân tộc.

• Thể hiện lòng thành kính, biết ơn đối với những người đã khuất.

• Là dịp để gia đình sum họp, quây quần bên nhau.

Phong tục Tết Hàn thực:

• Làm bánh trôi bánh chay: Đây là phong tục đặc trưng nhất của Tết Hàn thực. Bánh trôi, bánh chay được làm từ bột nếp, có nhân đường hoặc đậu xanh, tượng trưng cho sự thanh khiết, tròn đầy. Người Việt thường làm bánh trôi, bánh chay để dâng cúng tổ tiên và thưởng thức cùng gia đình.

• Kiêng đốt lửa: Theo truyền thống, vào ngày Tết Hàn thực, người dân thường kiêng đốt lửa, chỉ ăn đồ nguội. Tuy nhiên, ngày nay phong tục này không còn được duy trì phổ biến.

• Tảo mộ: Ngoài việc làm bánh trôi bánh chay ra thì nhiều gia đình cũng nhân dịp này để đi tảo mộ người thân.

Tết Hàn thực 2025 trong cuộc sống hiện đại: Ngày nay, nhiều gia đình không còn tự làm bánh trôi  bánh chay mà mua sẵn ở các cửa hàng. Tuy nhiên, ý nghĩa tưởng nhớ và lòng biết ơn vẫn được giữ gìn. Tết Hàn thực vẫn là dịp để các thành viên trong gia đình sum họp, quây quần bên nhau.

Cúng Tết Hàn thực 2025: Có nên thay thế bánh trôi, bánh chay bằng hoa quả? (Hình từ Internet)

Cúng Tết Hàn thực 2025: Có nên thay thế bánh trôi, bánh chay bằng hoa quả?

Tết Hàn Thực 2025 là dịp để con cháu tưởng nhớ tổ tiên, thể hiện lòng biết ơn. Mâm cúng ngày này thường đơn giản, chủ yếu gồm bánh trôi, bánh chay cùng một số lễ vật khác tùy theo phong tục từng vùng.

Tết Hàn thực hường cúng vào buổi sáng hoặc trưa ngày 3/3 âm lịch. Người cúng là gia chủ thường là trưởng nam hoặc người lớn trong nhà. Có thể dùng bài khấn đơn giản như sau:

Ý nghĩa truyền thống của bánh trôi, bánh chay:

• Tưởng nhớ tổ tiên: Bánh trôi bánh chay là những món ăn truyền thống, gắn liền với ngày Tết Hàn thực. Việc dâng cúng bánh trôi bánh chay thể hiện lòng thành kính, biết ơn đối với tổ tiên.

• Biểu tượng của sự thanh khiết: Bánh trôi bánh chay được làm từ bột nếp, có màu trắng, tượng trưng cho sự thanh khiết, trong sáng.

• Gắn kết tình cảm gia đình: Cả gia đình cùng nhau làm bánh trôi bánh chay là một hoạt động ý nghĩa, giúp gắn kết tình cảm giữa các thành viên.

Ưu điểm của việc thay thế bằng hoa quả:

• Tiện lợi: Hoa quả có thể mua sẵn, không mất nhiều thời gian và công sức chuẩn bị như bánh trôi, bánh chay.

• Đa dạng: Có nhiều loại hoa quả khác nhau, có thể bày biện mâm cúng đẹp mắt, đa dạng.

• Tốt cho sức khỏe: Hoa quả chứa nhiều vitamin và khoáng chất, tốt cho sức khỏe.

Nhược điểm của việc thay thế bằng hoa quả:

• Mất đi ý nghĩa truyền thống: Việc thay thế bánh trôi bánh chay bằng hoa quả có thể làm mất đi ý nghĩa truyền thống của ngày Tết Hàn thực.

• Không phù hợp với phong tục: Theo phong tục truyền thống, bánh trôi, bánh chay là những món ăn không thể thiếu trong mâm cúng Tết Hàn thực.

Việc thay thế bánh trôi, bánh chay bằng hoa quả trong mâm cúng Tết Hàn thực là tùy thuộc vào quan điểm và điều kiện của mỗi gia đình. Nếu gia chủ muốn giữ gìn truyền thống, hãy cố gắng làm hoặc mua bánh trôi, bánh chay để dâng cúng tổ tiên. Nếu gia chủ không có nhiều thời gian hoặc muốn bày biện mâm cúng đẹp mắt, đa dạng, có thể kết hợp cả bánh trôi, bánh chay và hoa quả.

Cúng Tết Hàn thực 2025 có phải là mê tín dị đoan?

Hiện nay, quy định pháp luật hiện nay không có định nghĩa cụ thể về mê tín dị đoan. Tuy nhiên, tại điểm b khoản 1 Điều 3 Quy chế hoạt động văn hóa và kinh doanh dịch vụ văn hóa công cộng ban hành kèm theo Nghị định 103/2009/NĐ-CP quy định:

Quy định cấm trong hoạt động văn hóa và kinh doanh dịch vụ văn hóa công cộng

Nghiêm cấm các hoạt động sau đây:

1. Các hoạt động văn hóa và kinh doanh dịch vụ văn hóa có nội dung:
...
b) Kích động bạo lực, tuyên truyền chiến tranh xâm lược, gây hận thù giữa các dân tộc và nhân dân các nước; truyền bá tư tưởng, văn hóa phản động, lối sống dâm ô đồi trụy, các hành vi tội ác, tệ nạn xã hội, mê tín dị đoan, trái với thuần phong mỹ tục, gây hại cho sức khỏe và hủy hoại môi trường sinh thái;
...

Như vậy, theo quy định thì mê tín dị đoan là một trong những hoạt động văn hoá, kinh doanh dịch vụ văn hóa công cộng bị nghiêm cấm.

Đồng thời, tại khoản 4 Điều 3 Thông tư 04/2009/TT-BVHTTDL có quy định như sau:

Quy định cấm trong hoạt động văn hoá và kinh doanh dịch vụ văn hoá công cộng

...

4. Hoạt động văn hoá và dịch vụ văn hoá có nội dung mê tín dị đoan quy định tại điểm b khoản 1 Điều 3 Quy chế là những hoạt động có nội dung làm mê hoặc người khác, trái với tự nhiên, gây tác động xấu về nhận thức, bao gồm: Cúng khấn trừ tà ma, chữa bệnh bằng phù phép, lên đồng phán truyền, xem bói, xin xăm, xóc thẻ, truyền bá sấm trạng, phù chú, cầu lợi cho mình gây hại cho người khác bằng cách yểm bùa, đốt đồ mã ở nơi công cộng và các hình thức mê tín dị đoan khác.

Do đó, nếu việc làm lễ cúng Tết Hàn thực 2025 được thực hiện với mục đích tích cực, giữ gìn truyền thống văn hóa tốt đẹp, để tạo động lực sống tốt hơn, thì không bị coi là mê tín dị đoan. Ngược lại, nếu việc này nhằm trục lợi hoặc gây hoang mang, ảnh hưởng tiêu cực đến cá nhân và cộng đồng, thì có thể bị xem là mê tín dị đoan và vi phạm pháp luật.