Chủ thể trữ tình và nhân vật trữ tình có khác nhau không? 5 bước hướng dẫn học sinh phân tích thơ hiệu quả?

Chủ thể trữ tình và nhân vật trữ tình có khác nhau không?

Đây là khái niệm thường gây nhầm lẫn trong phân tích thơ trữ tình. Hai khái niệm này đều chỉ “người mang cảm xúc” trong bài thơ, cùng thể hiện suy nghĩ, tâm trạng, thái độ trước cuộc sống hoặc con người. Chính vì đều đóng vai trò phát ngôn và bộc lộ nội tâm, lại thường xuất hiện đan xen hoặc trùng nhau trong thơ trữ tình, nên mọi người thường có xu hướng hiểu 2 khái niệm này là một.

Dưới đây là bài phân tích cơ bản về sự khác nhau giữa hai khái niệm:

Chủ thể trữ tình là gì?

Chủ thể trữ tình là “cái tôi” cảm xúc, người đang phát ngôn, bộc lộ những suy nghĩ, rung cảm trước cuộc sống, con người, thiên nhiên thông qua giọng điệu và ngôn ngữ thơ. Chủ thể trữ tình có thể trùng với tác giả hoặc là một "cái tôi nghệ thuật" do tác giả tạo ra.

Ví dụ: Trong bài thơ “Tràng Giang” của Huy Cận, chủ thể trữ tình là cái tôi cô đơn, hoài cổ, cảm nhận nỗi buồn trước cảnh thiên nhiên rộng lớn.

Nhân vật trữ tình là gì?

Nhân vật trữ tình là hình tượng nghệ thuật cụ thể, mang cảm xúc, suy nghĩ, tâm trạng, được nhà thơ xây dựng nên. Họ có thể là người kể chuyện, người chứng kiến, hoặc chính là người đang trải nghiệm sự việc trong thơ.

Ví dụ: Trong bài “Tây Tiến” của Quang Dũng, nhân vật trữ tình là người lính trẻ, lãng mạn, hào hoa, mang trong mình lý tưởng và chất thơ giữa chiến tranh.

Sự khác nhau giữa chủ thể trữ tình và nhân vật trữ tình

Tóm lại, chủ thể trữ tình và nhân vật trữ tình là hai khái niệm khác nhau. Chủ thể trữ tình là "cái tôi" của cảm xúc, có thể ẩn mình hoặc mang tính khái quát, trong khi nhân vật trữ tình là hình tượng cụ thể được chủ thể hướng đến hoặc thông qua đó chủ thể bộc lộ cảm xúc. Việc phân biệt rõ hai khái niệm này giúp người đọc hiểu sâu sắc hơn về cấu trúc và ý nghĩa biểu đạt của tác phẩm.

Chủ thể trữ tình và nhân vật trữ tình có khác nhau không? 5 bước hướng dẫn học sinh phân tích thơ hiệu quả? (Hình từ Internet)

5 bước hướng dẫn học sinh phân tích thơ hiệu quả?

Để giúp học sinh phân tích thơ hiệu quả, giáo viên có thể áp dụng những bước hướng dẫn học sinh phân tích thơ hiệu quả dưới đây

1. Hướng dẫn tìm hiểu bối cảnh sáng tác

Giới thiệu về tác giả, hoàn cảnh ra đời của bài thơ (thời đại, sự kiện lịch sử, tâm trạng cá nhân của tác giả). Giải thích những từ ngữ, điển tích, điển cố (nếu có) để học sinh hiểu rõ hơn ý nghĩa bề mặt của câu chữ.

2. Hướng dẫn phân tích hình ảnh, ngôn ngữ thơ

Hướng dẫn học sinh nhận diện các hình ảnh đặc sắc trong bài thơ (thiên nhiên, con người, đồ vật...). Phân tích các biện pháp tu từ (so sánh, ẩn dụ, nhân hóa, hoán dụ, điệp ngữ, câu hỏi tu từ...) và chỉ ra tác dụng biểu đạt của chúng trong việc thể hiện cảm xúc, gợi hình.

Ngoài ra còn phải chú ý đến việc lựa chọn từ ngữ, vần, nhịp điệu và âm thanh của bài thơ, phân tích sự đóng góp của chúng vào việc tạo nên giọng điệu và cảm xúc chung.

3. Hướng dẫn xác định chủ thể trữ tình và nhân vật trữ tình (nếu có)

Đặt câu hỏi gợi mở để học sinh xác định ai là người đang nói, đang cảm xúc trong bài thơ (chủ thể trữ tình). Nếu có nhân vật cụ thể được nhắc đến, hãy phân tích đặc điểm, hành động của nhân vật đó và mối quan hệ của nhân vật với chủ thể trữ tình.

4. Hướng dẫn phân tích mạch cảm xúc của bài thơ

Hướng dẫn học sinh theo dõi sự vận động của cảm xúc trong bài thơ (bắt đầu từ đâu, phát triển như thế nào, cao trào ở đâu, kết thúc ra sao). Chia bài thơ thành các đoạn nhỏ theo sự thay đổi của mạch cảm xúc.

5. Hướng dẫn viết bài phân tích cụ thể

Hướng dẫn học sinh cách xây dựng bố cục bài phân tích (mở bài, thân bài, kết bài). Rèn luyện kỹ năng diễn đạt, sử dụng ngôn ngữ phân tích văn học. Nên khuyến khích học sinh đưa ra những nhận xét, đánh giá cá nhân hơn là dựa vào những thứ có sẵn.

Trình độ chuẩn được đào tạo của giáo viên được pháp luật quy định như thế nào?

Căn cứ Điều 72 Luật Giáo dục 2019 quy định trình độ chuẩn được đào tạo của giáo viên như sau:

- Có bằng tốt nghiệp cao đẳng sư phạm trở lên đối với giáo viên mầm non;

- Có bằng cử nhân thuộc ngành đào tạo giáo viên trở lên đối với giáo viên tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông.

Trường hợp môn học chưa đủ giáo viên có bằng cử nhân thuộc ngành đào tạo giáo viên thì phải có bằng cử nhân chuyên ngành phù hợp và có chứng chỉ bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm;

- Trình độ chuẩn được đào tạo của giáo viên giảng dạy trong cơ sở giáo dục nghề nghiệp thực hiện theo quy định Luật Giáo dục nghề nghiệp 2014.