ESOP là gì? Công ty giữ chân nhân sự chủ chốt bằng chính sách đãi ngộ ESOP?

ESOP là gì?

ESOP (Employee Stock Ownership Plan) là chương trình phân phối cổ phiếu cho nhân viên, giúp họ trở thành cổ đông của công ty. Đây là một hình thức đãi ngộ dài hạn, thường áp dụng cho cấp quản lý, nhân sự chủ chốt hoặc nhân viên có đóng góp lớn.

Đặc điểm chính:

- Nhân viên được sở hữu cổ phiếu (thường miễn phí hoặc mua với giá ưu đãi).

- Có thời gian "vesting" (thường 3-5 năm) để đảm bảo nhân viên gắn bó lâu dài.

- Giá trị cổ phiếu tăng theo thời gian → Nhân viên hưởng lợi khi công ty phát triển.

Ví dụ:

+ Nhân viên được cấp 1,000 cổ phiếu ESOP, sau 4 năm làm việc mới được bán.

+ Nếu giá cổ phiếu tăng 200%, nhân viên có thể thu lợi lớn.

Công ty giữ chân nhân sự chủ chốt bằng chính sách đãi ngộ ESOP

a. Tạo động lực gắn bó lâu dài

+ Nhân viên có cổ phần → Xem công ty như "của mình", làm việc tận tâm hơn.

+ Vesting period (thời gian chờ) giúp giảm tỷ lệ nghỉ việc đột ngột.

b. Thu nhập dài hạn hấp dẫn

+ Lương + Thưởng chỉ đáp ứng ngắn hạn, trong khi ESOP mang lại lợi nhuận lớn nếu công ty tăng trưởng.

Ví dụ: Nhân viên startup nhận ESOP, khi công ty IPO, giá cổ phiếu tăng gấp 10 lần → Thu nhập khủng.

c. Cạnh tranh với công ty khác

+ Các tập đoàn lớn (VinGroup, FPT, Techcombank) đều dùng ESOP để chiêu mộ nhân tài.

+ Nhân viên giỏi thường chọn công ty có ESOP thay vì chỉ lương cao.

d. Giảm áp lực chi trả lương

+ Thay vì trả lương cao ngay, công ty dùng ESOP để chia sẻ lợi nhuận tương lai.

+ Phù hợp với startup, công ty đang phát triển (tiết kiệm chi phí trước mắt).  

* Các hình thức ESOP phổ biến

ESOP là vũ khí mạnh nhất để giữ chân nhân tài, đặc biệt với công ty niêm yết, startup công nghệ. Tuy nhiên, cần áp dụng linh hoạt để tránh rủi ro.

ESOP là gì? Công ty giữ chân nhân sự chủ chốt bằng chính sách đãi ngộ ESOP? (Hình từ Internet)

Điều kiện công ty đại chúng phát hành cổ phiếu theo chương trình lựa chọn cho người lao động trong công ty

Căn cứ Điều 64 Nghị định 155/2020/NĐ-CP có quy định về điều kiện công ty đại chúng phát hành cổ phiếu theo chương trình lựa chọn cho người lao động trong công ty như sau:

1. Có phương án phát hành cổ phiếu theo chương trình lựa chọn cho người lao động được Đại hội đồng cổ đông thông qua.

2. Tổng số cổ phiếu phát hành theo chương trình trong mỗi 12 tháng không được vượt quá 5% số cổ phiếu đang lưu hành của công ty.

3. Có tiêu chuẩn và danh sách người lao động được tham gia chương trình, nguyên tắc xác định số cổ phiếu được phân phối cho từng đối tượng và thời gian thực hiện được Đại hội đồng cổ đông thông qua hoặc ủy quyền cho Hội đồng quản trị thông qua.

4. Trường hợp phát hành cổ phiếu thưởng cho người lao động, nguồn vốn chủ sở hữu đủ để tăng vốn cổ phần, cụ thể như sau:

a) Nguồn vốn chủ sở hữu sử dụng để phát hành cổ phiếu thưởng cho người lao động được căn cứ trên báo cáo tài chính kỳ gần nhất được kiểm toán bởi tổ chức kiểm toán được chấp thuận bao gồm các nguồn sau: thặng dư vốn cổ phần; quỹ đầu tư phát triển; lợi nhuận sau thuế chưa phân phối; quỹ khác (nếu có) được sử dụng để bổ sung vốn điều lệ theo quy định của pháp luật;

b) Trường hợp công ty đại chúng là công ty mẹ phát hành cổ phiếu để thưởng cho người lao động từ thặng dư vốn cổ phần, quỹ đầu tư phát triển, quỹ khác, nguồn vốn thực hiện được căn cứ trên báo cáo tài chính của công ty mẹ;

c) Trường hợp công ty đại chúng là công ty mẹ phát hành cổ phiếu để thưởng cho người lao động từ nguồn lợi nhuận sau thuế chưa phân phối, lợi nhuận quyết định sử dụng để thưởng cho người lao động không được vượt quá mức lợi nhuận sau thuế chưa phân phối trên báo cáo tài chính hợp nhất được kiểm toán. Trường hợp lợi nhuận quyết định sử dụng để thưởng cho người lao động thấp hơn lợi nhuận sau thuế chưa phân phối trên báo cáo tài chính hợp nhất và cao hơn mức lợi nhuận sau thuế chưa phân phối trên báo cáo tài chính riêng của công ty mẹ, công ty chỉ được thực hiện việc phân phối sau khi đã điều chuyển lợi nhuận từ các công ty con về công ty mẹ.

5. Trường hợp công ty phát hành cổ phiếu thưởng cho người lao động, tổng giá trị các nguồn quy định tại khoản 4 Điều này phải đảm bảo không thấp hơn tổng giá trị vốn cổ phần tăng thêm theo phương án được Đại hội đồng cổ đông thông qua.

6. Tổ chức phát hành phải mở tài khoản phong tỏa nhận tiền mua cổ phiếu của người lao động trừ trường hợp phát hành cổ phiếu thưởng cho người lao động.

7. Việc phát hành cổ phiếu đáp ứng quy định về tỷ lệ sở hữu nước ngoài theo quy định của pháp luật trong trường hợp phát hành cho người lao động là nhà đầu tư nước ngoài.

8. Cổ phiếu phát hành bị hạn chế chuyển nhượng tối thiểu 01 năm kể từ ngày kết thúc đợt phát hành.

9. Điều kiện quy định tại khoản 4 Điều 60 Nghị định này.