Ở Việt Nam, Chủ tịch nước được ban hành thiết quân luật không?

Ở Việt Nam, Chủ tịch nước được bạn hành thiết quân luật không? (Hình từ Internet)

Tổng quan về thiết quân luật

1. Thiết quân luật là gì? Khi nào ra lệnh thiết quân luật?

Căn cứ theo quy định tại Khoản 1 Điều 21 Luật Quốc phòng 2018 quy định về thiết quân luật như sau: Thiết quân luật là biện pháp quản lý nhà nước đặc biệt có thời hạn do Quân đội thực hiện. 

Căn cứ theo quy định tại khoản 2,3 Điều 21 Luật Quốc phòng 2018 theo đó thiết quân luật được áp dụng trong các trường hợp như sau:

[1] Khi an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội ở một hoặc một số địa phương bị xâm phạm nghiêm trọng tới mức chính quyền ở đó không còn kiểm soát được tình hình thì Chủ tịch nước ra lệnh thiết quân luật theo đề nghị của Chính phủ.

[2] Lệnh thiết quân luật phải xác định cụ thể địa phương cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã, đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt thiết quân luật, biện pháp, hiệu lực thi hành; quy định nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, cá nhân; các quy tắc trật tự xã hội cần thiết ở địa phương thiết quân luật và được công bố liên tục trên các phương tiện thông tin đại chúng.

Như vậy, không phải lúc nào cũng có thể ban bố tình trạng thiết quân luật mà phải dựa vào tình hình chính trị, trật tự, an toàn xã hội cụ thể đồng thời phải được công bố và thông tin liên tục.

2. Thiết quân luật giống lệnh giới nghiêm không?

Căn cứ theo quy định tại khoản 1 Điều 22 Luật Quốc phòng 2018 quy định về lệnh giới nghiêm như sau: Giới nghiêm là biện pháp cấm, hạn chế người, phương tiện đi lại và hoạt động vào những giờ nhất định tại những khu vực nhất định, trừ trường hợp được phép theo quy định của người có thẩm quyền tổ chức thực hiện lệnh giới nghiêm.

Lệnh giới nghiêm được ban bố trong trường hợp tình hình an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội tại một hoặc một số địa phương diễn biến phức tạp đe dọa gây mất ổn định nghiêm trọng và được công bố liên tục trên các phương tiện thông tin đại chúng.

Như vậy điểm khác biệt lớn nhất giữa thiết quân luật và lệnh giới nghiêm là:

Các yếu tố khác tham khảo quy định tại Điều 21, 22 Luật Quốc phòng 2018

Ở Việt Nam, Chủ tịch nước được ban hành thiết quân luật không?

Căn cứ theo quy định tại khoản 4,5 Điều 21 Luật Quốc phòng 2018 quy định như sau:

[1] Căn cứ vào lệnh của Chủ tịch nước về thiết quân luật, quyết định của Thủ tướng Chính phủ về thực hiện lệnh thiết quân luật, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng chỉ đạo, chỉ huy đơn vị Quân đội nhân dân, Dân quân tự vệ được giao thực hiện nhiệm vụ tại địa phương thiết quân luật thực hiện các biện pháp thi hành lệnh thiết quân luật theo quy định của pháp luật.

[2] Trong thời gian thiết quân luật, việc quản lý nhà nước tại địa phương thiết quân luật được giao cho đơn vị quân đội thực hiện. Người chỉ huy đơn vị quân đội được giao quản lý địa phương thiết quân luật có quyền ra lệnh áp dụng các biện pháp đặc biệt quy định tại khoản 6 Điều này và các biện pháp cần thiết khác để thực hiện lệnh thiết quân luật và chịu trách nhiệm về việc áp dụng các biện pháp đó. Người chỉ huy đơn vị quân đội được giao quản lý địa phương cấp tỉnh thiết quân luật được quyền trưng mua, trưng dụng tài sản. Việc trưng mua, trưng dụng tài sản thực hiện theo quy định của Luật Trưng mua, trưng dụng tài sản.

Theo đó, Chủ tịch nước là người trực tiếp được quyền ra lệnh thiết quân luật và dựa theo đó Chính phủ sẽ có quyết định thực hiện cụ thể. Đồng thời Bộ trưởng Bộ Quốc phòng chỉ đạo, chỉ huy đơn vị Quân đội nhân dân, Dân quân tự vệ được giao thực hiện nhiệm vụ tại địa phương thiết quân luật thực hiện các biện pháp thi hành lệnh thiết quân luật theo quy định của pháp luật.

Ngoài ra khi tình hình an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội ở địa phương thiết quân luật đã ổn định thì Chủ tịch nước ra lệnh bãi bỏ lệnh thiết quân luật theo đề nghị của Chính phủ.