Quyết định 2532/QĐ-BYT năm 2025 về Tài liệu chuyên môn “Hướng dẫn quy trình kỹ thuật về Tâm thần - Tập 2” do Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành

QUYẾT ĐỊNH

VỀ VIỆC BAN HÀNH TÀI LIỆU CHUYÊN MÔN “HƯỚNG DẪN QUY TRÌNH KỸ THUẬT VỀ TÂM THẦN - TẬP 2”

BỘ TRƯỞNG BỘ Y TẾ

Căn cứ Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2023;

Căn cứ Nghị định số 42/2025/NĐ-CP ngày 27 tháng 02 năm 2025 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Y tế;

Căn cứ Thông tư số 23/2024/TT-BYT ngày 18 tháng 10 năm 2024 của Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành danh mục kỹ thuật trong khám bệnh, chữa bệnh;

Căn cứ Biên bản họp ngày 14 tháng 02 năm 2025 của Hội đồng chuyên môn nghiệm thu quy trình kỹ thuật về Tâm thần và công văn số 316/VSKTT-TH ngày 26/06/2025 của Viện Sức khỏe Tâm thần - Bệnh viện Bạch Mai gửi Cục QLKCB dự thảo quy trình kỹ thuật về Tâm thần đã được Chủ tịch Hội đồng nghiệm thu duyệt dự thảo;

Theo đề nghị của Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh.

QUYẾT ĐỊNH:

Điều 1. Ban hành kèm theo Quyết định này Tài liệu chuyên môn “Hướng dẫn quy trình kỹ thuật về Tâm thần - Tập 2”, gồm 64 quy trình kỹ thuật.

Điều 2. Tài liệu chuyên môn “Hướng dẫn quy trình kỹ thuật về Tâm thần - Tập 2” được áp dụng tại các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh từ ngày 01 tháng 07 năm 2026.

Điều 3. Các ông, bà: Chánh Văn phòng Bộ, Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh, Cục trưởng, Vụ trưởng các Cục, Vụ thuộc Bộ Y tế; Giám đốc các bệnh viện trực thuộc Bộ Y tế; Giám đốc Sở Y tế các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; Thủ trưởng Y tế các ngành và các cơ quan, đơn vị liên quan chịu trách nhiệm thi hành Quyết định này./.

HƯỚNG DẪN QUY TRÌNH KỸ THUẬT
VỀ TÂM THẦN - TẬP 2

(Ban hành kèm theo Quyết định số 2532/QĐ-BYT ngày 08 tháng 8 năm 2025 của Bộ trưởng Bộ Y tế)

LỜI NÓI ĐẦU

Hướng dẫn quy trình kỹ thuật là tài liệu chuyên môn hướng dẫn thực hiện kỹ thuật khám bệnh, chữa bệnh trên lâm sàng, đồng thời là tài liệu để hỗ trợ công tác giảng dạy, đào tạo thực hiện kỹ thuật. Hướng dẫn quy trình kỹ thuật được Bộ Y tế ban hành nhằm chuẩn hóa thực hiện quy trình kỹ thuật tại các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh. Đây là công cụ để làm căn cứ đánh giá sự tuân thủ thực hiện kỹ thuật hoặc kiểm định lâm sàng, xác định rõ các hoạt động cần phải thực hiện, phân công rõ trách nhiệm, kiểm tra giám sát và bố trí hợp lý nguồn lực, giảm thiểu tối đa biến cố bất lợi.

Để chuẩn hóa quy trình kỹ thuật trong khám bệnh, chữa bệnh về tâm thần, Bộ Y tế đã giao một số bệnh viện làm đầu mối xây dựng Hướng dẫn Quy trình kỹ thuật về tâm thần, gồm Viện Sức khỏe tâm thần - Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Tâm thần Trung ương 1 và Bệnh viện Nhi Trung ương, trong đó Viện Sức khỏe tâm thần

- Bệnh viện Bạch Mai được giao làm đầu mối tổng hợp chung. Các bệnh viện được giao đã huy động và phân công các phó giáo sư, tiến sĩ, bác sĩ chuyên khoa tâm thần, nhà tâm lý lâm sàng để biên soạn Hướng dẫn quy trình kỹ thuật; tổ chức họp hội đồng khoa học trong bệnh viện để nghiệm thu; thực hiện biên tập, hoàn thiện theo ý kiến của Hội đồng chuyên môn nghiệm thu do Bộ Y tế thành lập và chịu trách nhiệm về chuyên môn kỹ thuật quy định trong Hướng dẫn quy trình kỹ thuật. Hướng dẫn quy trình kỹ thuật đều được các thành viên biên soạn rà soát hướng dẫn hiện có, tham khảo các tài liệu trong nước, nước ngoài để cập nhật.

Bộ Y tế đã thành lập Hội đồng chuyên môn nghiệm thu Hướng dẫn quy trình kỹ thuật với sự tham gia của đại diện một số vụ, cục chức năng của Bộ Y tế, các chuyên gia hàng đầu về tâm thần và tâm lý lâm sàng. Các thành viên chuyên môn đã làm việc với tinh thần trách nhiệm, đóng góp về thời gian, trí tuệ, kinh nghiệm để góp ý, nghiệm thu Hướng dẫn quy trình kỹ thuật. Hướng dẫn Quy trình kỹ thuật về Tâm thần - Tập 2 được xây dựng cho các kỹ thuật có trong Phụ lục số 02 nhưng không có trong Phụ lục số 01 (của Thông tư số 23/2024/TT-BYT ngày 18 tháng 10 năm 2024 của Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành danh mục kỹ thuật trong khám bệnh, chữa bệnh) đã được Hội đồng nghiệm thu với tổng số 64 quy trình kỹ thuật và được áp dụng tại các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh từ ngày 01 tháng 7 năm 2026.

Bộ Y tế xin trân trọng cảm ơn sự đóng góp tích cực và hiệu quả của các chuyên gia về tâm thần và tâm lý lâm sàng, đặc biệt là tập thể lãnh đạo và nhóm thư ký biên soạn và nghiệm thu của Viện Sức khỏe tâm thần - Bệnh viện Bạch Mai.

Trong quá trình biên tập khó tránh được những sai sót, chúng tôi rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến từ quý độc giả đồng nghiệp để Tài liệu chuyên môn ngày một hoàn thiện hơn. Mọi ý kiến góp ý xin gửi về Cục Quản lý Khám, chữa bệnh- Bộ Y Tế, 138A Giảng Võ, Ba Đình, Hà Nội.

Xin trân trọng cảm ơn!

QUYẾT ĐỊNH

VỀ VIỆC BAN HÀNH TÀI LIỆU CHUYÊN MÔN “HƯỚNG DẪN QUY TRÌNH KỸ THUẬT VỀ TÂM THẦN - TẬP 2”

BỘ TRƯỞNG BỘ Y TẾ

Căn cứ Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2023;

Căn cứ Nghị định số 42/2025/NĐ-CP ngày 27 tháng 02 năm 2025 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Y tế;

Căn cứ Thông tư số 23/2024/TT-BYT ngày 18 tháng 10 năm 2024 của Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành danh mục kỹ thuật trong khám bệnh, chữa bệnh;

Căn cứ Biên bản họp ngày 14 tháng 02 năm 2025 của Hội đồng chuyên môn nghiệm thu quy trình kỹ thuật về Tâm thần và công văn số 316/VSKTT-TH ngày 26/06/2025 của Viện Sức khỏe Tâm thần - Bệnh viện Bạch Mai gửi Cục QLKCB dự thảo quy trình kỹ thuật về Tâm thần đã được Chủ tịch Hội đồng nghiệm thu duyệt dự thảo;

Theo đề nghị của Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh.

QUYẾT ĐỊNH:

Điều 1. Ban hành kèm theo Quyết định này Tài liệu chuyên môn “Hướng dẫn quy trình kỹ thuật về Tâm thần - Tập 2”, gồm 64 quy trình kỹ thuật.

Điều 2. Tài liệu chuyên môn “Hướng dẫn quy trình kỹ thuật về Tâm thần - Tập 2” được áp dụng tại các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh từ ngày 01 tháng 07 năm 2026.

Điều 3. Các ông, bà: Chánh Văn phòng Bộ, Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh, Cục trưởng, Vụ trưởng các Cục, Vụ thuộc Bộ Y tế; Giám đốc các bệnh viện trực thuộc Bộ Y tế; Giám đốc Sở Y tế các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; Thủ trưởng Y tế các ngành và các cơ quan, đơn vị liên quan chịu trách nhiệm thi hành Quyết định này./.

HƯỚNG DẪN QUY TRÌNH KỸ THUẬT
VỀ TÂM THẦN - TẬP 2

(Ban hành kèm theo Quyết định số 2532/QĐ-BYT ngày 08 tháng 8 năm 2025 của Bộ trưởng Bộ Y tế)

LỜI NÓI ĐẦU

Hướng dẫn quy trình kỹ thuật là tài liệu chuyên môn hướng dẫn thực hiện kỹ thuật khám bệnh, chữa bệnh trên lâm sàng, đồng thời là tài liệu để hỗ trợ công tác giảng dạy, đào tạo thực hiện kỹ thuật. Hướng dẫn quy trình kỹ thuật được Bộ Y tế ban hành nhằm chuẩn hóa thực hiện quy trình kỹ thuật tại các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh. Đây là công cụ để làm căn cứ đánh giá sự tuân thủ thực hiện kỹ thuật hoặc kiểm định lâm sàng, xác định rõ các hoạt động cần phải thực hiện, phân công rõ trách nhiệm, kiểm tra giám sát và bố trí hợp lý nguồn lực, giảm thiểu tối đa biến cố bất lợi.

Để chuẩn hóa quy trình kỹ thuật trong khám bệnh, chữa bệnh về tâm thần, Bộ Y tế đã giao một số bệnh viện làm đầu mối xây dựng Hướng dẫn Quy trình kỹ thuật về tâm thần, gồm Viện Sức khỏe tâm thần - Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Tâm thần Trung ương 1 và Bệnh viện Nhi Trung ương, trong đó Viện Sức khỏe tâm thần

- Bệnh viện Bạch Mai được giao làm đầu mối tổng hợp chung. Các bệnh viện được giao đã huy động và phân công các phó giáo sư, tiến sĩ, bác sĩ chuyên khoa tâm thần, nhà tâm lý lâm sàng để biên soạn Hướng dẫn quy trình kỹ thuật; tổ chức họp hội đồng khoa học trong bệnh viện để nghiệm thu; thực hiện biên tập, hoàn thiện theo ý kiến của Hội đồng chuyên môn nghiệm thu do Bộ Y tế thành lập và chịu trách nhiệm về chuyên môn kỹ thuật quy định trong Hướng dẫn quy trình kỹ thuật. Hướng dẫn quy trình kỹ thuật đều được các thành viên biên soạn rà soát hướng dẫn hiện có, tham khảo các tài liệu trong nước, nước ngoài để cập nhật.

Bộ Y tế đã thành lập Hội đồng chuyên môn nghiệm thu Hướng dẫn quy trình kỹ thuật với sự tham gia của đại diện một số vụ, cục chức năng của Bộ Y tế, các chuyên gia hàng đầu về tâm thần và tâm lý lâm sàng. Các thành viên chuyên môn đã làm việc với tinh thần trách nhiệm, đóng góp về thời gian, trí tuệ, kinh nghiệm để góp ý, nghiệm thu Hướng dẫn quy trình kỹ thuật. Hướng dẫn Quy trình kỹ thuật về Tâm thần - Tập 2 được xây dựng cho các kỹ thuật có trong Phụ lục số 02 nhưng không có trong Phụ lục số 01 (của Thông tư số 23/2024/TT-BYT ngày 18 tháng 10 năm 2024 của Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành danh mục kỹ thuật trong khám bệnh, chữa bệnh) đã được Hội đồng nghiệm thu với tổng số 64 quy trình kỹ thuật và được áp dụng tại các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh từ ngày 01 tháng 7 năm 2026.

Bộ Y tế xin trân trọng cảm ơn sự đóng góp tích cực và hiệu quả của các chuyên gia về tâm thần và tâm lý lâm sàng, đặc biệt là tập thể lãnh đạo và nhóm thư ký biên soạn và nghiệm thu của Viện Sức khỏe tâm thần - Bệnh viện Bạch Mai.

Trong quá trình biên tập khó tránh được những sai sót, chúng tôi rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến từ quý độc giả đồng nghiệp để Tài liệu chuyên môn ngày một hoàn thiện hơn. Mọi ý kiến góp ý xin gửi về Cục Quản lý Khám, chữa bệnh- Bộ Y Tế, 138A Giảng Võ, Ba Đình, Hà Nội.

Xin trân trọng cảm ơn!

NGUYÊN TẮC ÁP DỤNG HƯỚNG DẪN QUY TRÌNH KỸ THUẬT

1. Hướng dẫn quy trình kỹ thuật được xây dựng và ban hành theo từng chương, chuyên ngành; bao gồm các quy định về chỉ định, chống chỉ định, thận trọng, chuẩn bị thực hiện kỹ thuật, đến các bước thực hiện theo trình tự từ khi bắt đầu đến khi kết thúc thực hiện kỹ thuật.

2. Tài liệu chuyên môn Hướng dẫn quy trình kỹ thuật về Tâm thần - Tập 2 được xây dựng và ban hành cho các kỹ thuật có trong Phụ lục số 02 nhưng không có trong Phụ lục số 01 Thông tư số 23/2024/TT-BYT ngày 18 tháng 10 năm 2024 của Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành danh mục kỹ thuật trong khám bệnh, chữa bệnh. Tài liệu chuyên môn này được áp dụng tại các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh từ ngày 01 tháng 7 năm 2026.

3. Quy định về thời gian thực hiện kỹ thuật, nhân lực (chức danh chuyên môn nghề nghiệp, số lượng nhân lực), thuốc, thiết bị y tế… trong Hướng dẫn quy trình kỹ thuật do Bộ Y tế ban hành dựa trên tính phổ biến, thường quy thực hiện tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh. Trong thực tế triển khai, căn cứ diễn biến lâm sàng, tình trạng người bệnh, điều kiện thực tế của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh, việc triển khai kỹ thuật có thể cần huy động thêm nhân lực chuyên môn, bổ sung thuốc, thiết bị y tế..., tăng thời gian thực hiện kỹ thuật…

4. Chỉ sử dụng các thuốc, thiết bị y tế… được cấp phép lưu hành theo quy định hiện hành.

5. Trong quá trình triển khai áp dụng Hướng dẫn quy trình kỹ thuật, nếu thấy các bất cập hoặc nhu cầu cần sửa đổi, bổ sung, các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh chủ động cập nhật và ban hành Hướng dẫn quy trình kỹ thuật, đồng thời báo cáo, đề xuất Bộ Y tế (Cục QLKCB) về việc cập nhật để ban hành áp dụng trong cả nước.

MỤC LỤC

LỜI NÓI ĐẦU

NGUYÊN TẮC ÁP DỤNG HƯỚNG DẪN QUY TRÌNH KỸ THUẬT

DANH MỤC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT

PHỤ LỤC DANH MỤC KỸ THUẬT VỀ TÂM THẦN

1. TRẮC NGHIỆM TRẦM CẢM LO ÂU Ở TRẺ EM (RCADS)

2. TRẮC NGHIỆM TRẦM CẢM THANH THIẾU NIÊN (RADS

3.TRẮC NGHIỆM ĐÁNH GIÁ RỐI LOẠN STRESS SAU SANG CHẤN (PCL-5)

4.TRẮC NGHIỆM NHẬN CẢM STRESS (PSS)

5. TRẮC NGHIỆM HƯNG CẢM ALTMAN (ASRM)

6. TRẮC NGHIỆM RỐI LOẠN ÁM ẢNH CƯỠNG BỨC (Y-BOCS)

7. TRẮC NGHIỆM RỐI LOẠN CẢM XÚC LƯỠNG CỰC (MDQ)

8. TRẮC NGHIỆM RỐI LOẠN DẠNG CƠ THỂ (PHQ-15)

9. TRẮC NGHIỆM LO ÂU NGƯỜI CAO TUỔI (GAS)

10. TRẮC NGHIỆM ĐÁNH GIÁ TRIỆU CHỨNG PHÂN LY (DES)

11. ĐÁNH GIÁ HÀNH VI PHÁT TRIỂN CỦA TRẺ EM BẰNG DBC-P

12. TRẮC NGHIỆM HÀNH VI CHÁN ĂN (ABOS)

13. TRẮC NGHIỆM THÁI ĐỘ ĂN UỐNG TRẺ EM (ChEAT)

14. TRẮC NGHIỆM NHẬN THỨC MONTREAL (MoCA)

15. TRẮC NGHIỆM MỨC ĐỘ MẤT NGỦ (ISI)

16. TRẮC NGHIỆM GIẤC NGỦ CỦA TRẺ EM TAYSIDE (TCSQ)

17. TRẮC NGHIỆM MỨC ĐỘ BUỒN NGỦ EPWORTH (ESS)

18. TRẮC NGHIỆM SÀNG LỌC SỬ DỤNG RƯỢU, THUỐC LÁ VÀ CÁC CHẤT GÂY NGHIỆN (ASSIST)

19. TRẮC NGHIỆM SÀNG LỌC LẠM DỤNG CHẤT TUỔI VỊ THÀNH NIÊN (DAST-A)

20. TRẮC NGHIỆM SÀNG LỌC SỬ DỤNG CHẤT (DAST-10)

21. TRẮC NGHIỆM NGHIỆN INTERNET CỦA CHEN (CIAS)

22. TRẮC NGHIỆM ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ NGHIỆN INTERNET (IAT)

23. TRẮC NGHIỆM ĐÁNH GIÁ LOẠN THẦN (PQ-16)

24. TRẮC NGHIỆM ĐÁNH GIÁ TĂNG ĐỘNG GIẢM CHÚ Ý Ở NGƯỜI TRƯỞNG THÀNH (ASRS)

25. TRẮC NGHIỆM SÀNG LỌC TỰ SÁT (ASQ)

26. TRẮC NGHIỆM ĐÁNH GIÁ Ý TƯỞNG TỰ SÁT (SIDAS)

27. TRẮC NGHIỆM MỨC ĐỘ Ý TƯỞNG TỰ SÁT

28. TRẮC NGHIỆM SÀNG LỌC RỐI LOẠN NHÂN CÁCH RANH GIỚI (MSI- BPD)

29. TRẮC NGHIỆM TRIỆU CHỨNG NHÂN CÁCH RANH GIỚI (BSL-23)

30. TRẮC NGHIỆM NHÂN CÁCH NGƯỜI CAO TUỔI (GPS)

31. TRẮC NGHIỆM KINH NGHIỆM TÌNH DỤC ARIZONA (ASEX)

32. TRẮC NGHIỆM CHỨC NĂNG TÌNH DỤC PHỤ NỮ (FSFI)

33. TRẮC NGHIỆM ĐÁNH GIÁ CHỨC NĂNG CƯƠNG DƯƠNG (IIEF)

34. TRẮC NGHIỆM ĐÁNH GIÁ XUẤT TINH SỚM (PEDT)

35. TRẮC NGHIỆM SỨC KHỎE TÌNH DỤC NAM GIỚI (SHIM)

36. TRỊ LIỆU CAM KẾT CHẤP NHẬN

37. TRỊ LIỆU CẢM XÚC HÀNH VI HỢP LÝ

38. TRỊ LIỆU ĐỊNH TÂM

39. TRỊ LIỆU GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

40. TRỊ LIỆU GIÁO DỤC TÂM LÝ

41. TRỊ LIỆU LIÊN CÁ NHÂN

42. TRỊ LIỆU PHỎNG VẤN TẠO ĐỘNG LỰC

43. TRỊ LIỆU TĂNG NHẬN THỨC

44. TRỊ LIỆU HÀNH VI BIỆN CHỨNG

45. TRỊ LIỆU GIẢI MẪN CẢM CHUYỂN ĐỘNG MẮT VÀ TÁI XỬ LÝ THÔNG TIN

46. TRỊ LIỆU HỖ TRỢ

47. TRỊ LIỆU TĂNG CƯỜNG ĐỘNG LỰC

48. TRỊ LIỆU TIẾP XÚC GIẢI MẪN CẢM

49. TRỊ LIỆU TUÂN THỦ

50. TRỊ LIỆU TƯƠNG TÁC CÁ NHÂN VÀ NHỊP ĐIỆU XÃ HỘI

51. TRỊ LIỆU ĐỊNH HƯỚNG THẤU CẢM CÁ NHÂN

52. LIỆU PHÁP TRÒ CHƠI (DIXIT)

53. PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG GIAO TIẾP VÀ TƯƠNG TÁC Ở TRẺ

54. PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG CHƠI VÀ BẮT CHƯỚC Ở TRẺ

55. PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG VẬN ĐỘNG VÀ CẢM GIÁC Ở TRẺ

56. PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG ĐIỀU CHỈNH HÀNH VI Ở TRẺ

57. PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG SỐNG Ở TRẺ

58. ĐÁNH GIÁ VÀ XÂY DỰNG KẾ HOẠCH CAN THIỆP CHO TRẺ

59. LIỆU PHÁP PHỤC HỒI KIẾN THỨC XÃ HỘI

60. LIỆU PHÁP QUẢN LÝ DỰA TRÊN GIA ĐÌNH

61. ĐIỆN NÃO ĐỒ ĐỊNH LƯỢNG

62. ĐO TỪ NÃO ĐỒ

63. PHẢN HỒI SINH HỌC

64. KÍCH THÍCH DÒNG ĐIỆN MỘT CHIỀU XUYÊN SỌ

DANH MỤC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT

PHỤ LỤC

DANH MỤC KỸ THUẬT VỀ TÂM THẦN

1. TRẮC NGHIỆM TRẦM CẢM LO ÂU Ở TRẺ EM (RCADS)
(Revised Children’s Anxiety and Depression Scale - RCADS)

1. ĐẠI CƯƠNG

Trắc nghiệm trầm cảm lo âu ở trẻ em- RCADS là một chuỗi 47 câu hỏi tự trả lời được xây dựng để đánh giá tần suất của những triệu chứng lo âu và trầm cảm ở trẻ em và thanh thiếu niên tuổi từ 6 đến 18.

RCADS gồm hai phiên bản tự đánh giá, phiên bản dành cho trẻ em và phiên bản dành cho cha mẹ/người chăm sóc. RCADS đánh giá 5 vấn đề của lo âu trẻ em là: lo âu chia cách, lo âu lan tỏa, rối loạn hoảng sợ, ám sợ xã hội và ám ảnh cưỡng bức; và vấn đề trầm cảm ở trẻ em.

RCADS tự đánh giá và phiên bản dành cho cha mẹ/người chăm sóc có thể được sử dụng để theo dõi các triệu chứng cũng như để cung cấp thêm thông tin để đánh giá các vấn đề cảm xúc ở trẻ. Công cụ này hữu ích trong việc nêu bật được các vấn đề cụ thể và chuyên biệt trong các vấn đề cảm xúc ở trẻ.

2. CHỈ ĐỊNH

- Sàng lọc và đánh giá lo âu và trầm cảm ở trẻ em và trẻ thanh thiếu niên.

- Đánh giá tiến triển trong điều trị.

- Sử dụng trong nghiên cứu khoa học.

3. CHỐNG CHỈ ĐỊNH

- Không có chống chỉ định.

4. THẬN TRỌNG

- Thận trọng với người bệnh cố tình tăng nặng hoặc giảm nhẹ triệu chứng một cách có chủ đích.

- Trong trường hợp người bệnh không hợp tác (kích động, loạn thần cấp…), trì hoãn thời gian, tiến hành Trắc nghiệm khi người bệnh ổn định hơn.

5. CHUẨN BỊ

5.1. Người thực hiện

- 01 bác sĩ chuyên khoa tâm thần hoặc nhà tâm lý lâm sàng.

5.2. Thuốc

5.3. Thiết bị y tế

- Bộ công cụ trắc nghiệm trầm cảm lo âu ở trẻ em (Revised Children Anxiety and Depression Scale - RCADS).

- Bút viết

5.4. Người bệnh

- Cán bộ thực hiện trắc nghiệm giải thích cho người bệnh, người nhà về kỹ thuật trước khi thực hiện: mục đích, cách tiến hành, biến chứng, nguy cơ có thể xảy ra, tiên lượng...

5.5. Hồ sơ bệnh án

- Phiếu chỉ định thực hiện kỹ thuật

5.6. Thời gian thực hiện kỹ thuật: 15-35 phút

5.7. Địa điểm thực hiện kỹ thuật: Phòng thực hiện kỹ thuật

5.8. Kiểm tra hồ sơ và người bệnh

a. Kiểm tra hồ sơ: Kiểm tra phiếu chỉ định kỹ thuật đúng tên, tuổi, chẩn đoán… của người bệnh.

b. Kiểm tra người bệnh: Đúng người bệnh, đúng chẩn đoán, đúng chỉ định kỹ thuật...

6. TIẾN HÀNH QUY TRÌNH KỸ THUẬT

6.1. Bước 1: Làm quen, giải thích

- Chuẩn bị tâm lý cho người bệnh: Làm quen với người bệnh để tạo không khí thoải mái, tránh tâm lý căng thẳng.

- Giải thích lý do, mục đích và sự cần thiết phải thực hiện trắc nghiệm để có sự hợp tác tốt nhất từ người bệnh.

6.2. Bước 2: Thực hiện

- Câu hướng dẫn: “Đây là bảng trắc nghiệm gồm 47 câu hỏi về cảm xúc, suy nghĩ, hành vi của trẻ, anh/chị hãy đọc kỹ và lựa chọn 1 trong 4 mức độ cho sẵn ở mỗi đề mục phù hợp với cảm nhận từ chính bản thân mình hoặc về con của mình trong vòng 1 hoặc 2 tuần trước thời điểm đánh giá, trong đó Mức độ 0: “Không bao giờ”,

1: “Thỉnh thoảng”, 2: “Thường xuyên”, 3: “Luôn luôn”.

- Hướng dẫn tương tự ở phiên bản trẻ em tự đánh giá.

- Sau khi người bệnh đã hiểu yêu cầu và cách làm thì bắt đầu tiến hành thực hiện trắc nghiệm theo bộ câu hỏi trắc nghiệm trầm cảm lo âu ở trẻ em (RCADS) - phần Phụ lục.

- Trong quá trình người bệnh thực hiện trắc nghiệm, cán bộ thực hiện cần quan sát thái độ, biểu hiện và cách làm để hỗ trợ kịp thời; đảm bảo người bệnh thực hiện đúng theo hướng dẫn, hoàn thành trắc nghiệm một cách tốt nhất.

Lưu ý: Trường hợp người bệnh không tự làm được thì cán bộ thực hiện trắc nghiệm phải tiến hành phỏng vấn theo nội dung đã thiết kế.

6.3. Bước 3: Xử lý kết quả

- Tính điểm theo kết quả đánh giá của người được đánh giá.

- Quy ước: Tính tổng số điểm của các mục mà người bệnh đã lựa chọn theo 6 tiểu thang. Sự phân bổ các câu hỏi theo 6 tiểu thang như sau:

- Sau khi tính tổng điểm từng tiểu mục đưa lên đối chiếu với Biểu đồ bảng kiểm để có điểm T.

- Tiến hành đánh giá mức độ các vấn đề hành vi của trẻ theo bảng tham chiếu mức độ trầm cảm lo âu trẻ em.

Bảng tham chiếu mức độ trầm cảm lo âu ở trẻ em

6.4. Kết thúc quy trình

- Ghi kết quả của trắc nghiệm vào phiếu chỉ định hoặc in kết quả ra giấy.

- Trả kết quả.

7. THEO DÕI VÀ XỬ LÝ TAI BIẾN

7.1. Tai biến trong khi thực hiện kỹ thuật

- Người bệnh từ chối thực hiện (không hợp tác…) hoặc không thể tiếp tục thực hiện trắc nghiệm (quá mệt mỏi hoặc mất kiểm soát cảm xúc, kích động…), ngừng thực hiện trắc nghiệm.

7.2. Tai biến sau khi thực hiện kỹ thuật: không có

7.3. Biến chứng muộn: không có

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Esbjørn B.H., Sømhovd M.J., Turnstedt C., et al. (2012). Assessing the Revised Child Anxiety and Depression Scale (RCADS) in a National Sample of Danish Youth Aged 8-16 Years. PLOS ONE, 7(5), e37339.

2. McKenzie K., Murray A., Freeston M., et al. (2019). Validation of the Revised Children’s Anxiety and Depression Scales (RCADS) and RCADS short forms adapted for adults. Journal of Affective Disorders, 245, 200-204.

PHỤ LỤC

TRẮC NGHIỆM TRẦM CẢM LO ÂU Ở TRẺ EM (RCADS)

Vui lòng khoanh vào câu trả lời đúng với bạn nhất

Mức độ 0: Không bao giờ 1: Thỉnh thoảng 2: Thường xuyên 3: Luôn luôn

Hãy đừng bỏ sót đề mục nào!

2. TRẮC NGHIỆM TRẦM CẢM THANH THIẾU NIÊN (RADS)
(Reynolds Adolescent Depression Scale-RADS)

1. ĐỊNH NGHĨA

Trắc nghiệm trầm cảm thanh thiếu niên (Reynolds Adolescent Depression Scale- RADS) được W. Reynold (Mỹ) xây dựng vào năm 1989, để đánh giá trạng thái trầm cảm ở thanh thiếu niên (10 - 20 tuổi) theo bốn thành phần: loạn khí sắc, cảm xúc tiêu cực/mất hứng thú, tự đánh giá tiêu cực và phàn nàn về cơ thể.

Là bảng tự đánh giá gồm 30 câu hỏi đánh giá về tình trạng, cảm giác của trẻ trong khoảng thời gian từ 1 đến 2 tuần trước thời điểm đánh giá.

2. CHỈ ĐỊNH

- Sàng lọc và đánh giá trầm cảm ở thanh thiếu niên.

- Đánh giá tiến triển trong điều trị.

- Sử dụng trong nghiên cứu khoa học.

3. CHỐNG CHỈ ĐỊNH

- Không có chống chỉ định.

4. THẬN TRỌNG

- Thận trọng với người bệnh cố tình tăng nặng hoặc giảm nhẹ triệu chứng một cách có chủ đích.

- Trong trường hợp người bệnh không hợp tác (kích động…), trì hoãn thời gian, tiến hành trắc nghiệm khi người bệnh ổn định hơn.

5. CHUẨN BỊ

5.1. Người thực hiện

- 01 bác sĩ chuyên khoa tâm thần hoặc nhà tâm lý lâm sàng.

5.2. Thuốc

5.3. Thiết bị y tế

- Bộ công cụ trắc nghiệm trầm cảm thanh thiếu niên RADS.

- Bút viết.

5.4. Người bệnh

- Cán bộ thực hiện trắc nghiệm giải thích cho người bệnh, người nhà về kỹ thuật trước khi thực hiện: mục đích, cách tiến hành, biến chứng, nguy cơ có thể xảy ra, tiên lượng...

5.5. Hồ sơ bệnh án

- Phiếu chỉ định thực hiện kỹ thuật

5.6. Thời gian thực hiện kỹ thuật: 15-35 phút

5.7. Địa điểm thực hiện kỹ thuật: Phòng thực hiện kỹ thuật

5.8. Kiểm tra hồ sơ và người bệnh

a. Kiểm tra hồ sơ: Kiểm tra phiếu chỉ định kỹ thuật đúng tên, tuổi, chẩn đoán… của người bệnh.

b. Kiểm tra người bệnh: Đúng người bệnh, đúng chẩn đoán, đúng chỉ định kỹ thuật...

6. TIẾN HÀNH

6.1. Bước 1: Làm quen, giải thích

- Chuẩn bị tâm lý cho người bệnh: Làm quen với người bệnh để tạo không khí thoải mái, tránh tâm lý căng thẳng.

- Giải thích lý do, mục đích và sự cần thiết phải thực hiện trắc nghiệm để có sự hợp tác tốt nhất từ người bệnh.

6.2. Bước 2: Thực hiện

- Câu hướng dẫn: “Dưới đây là 30 câu hỏi mô tả về trạng thái cảm xúc của cháu.

Cháu hãy đọc từng mục và chọn ra mức độ đúng nhất của mình với những mục đó bằng cách khoanh tròn vào các con số tương ứng”.

- Sau khi người bệnh đã hiểu yêu cầu và cách làm thì bắt đầu tiến hành thực hiện trắc nghiệm theo bộ câu hỏi trắc nghiệm trầm cảm thanh thiếu niên (RADS) - phần Phụ lục.

- Trong quá trình người bệnh thực hiện trắc nghiệm, cán bộ thực hiện cần quan sát thái độ, biểu hiện và cách làm để hỗ trợ kịp thời; đảm bảo người bệnh thực hiện đúng theo hướng dẫn, hoàn thành trắc nghiệm một cách tốt nhất.

Lưu ý: Trường hợp người bệnh không tự làm được thì cán bộ thực hiện trắc nghiệm phải tiến hành phỏng vấn theo nội dung đã thiết kế.

6.3. Bước 3: Xử lý kết quả

- Quy ước: Tính tổng số điểm của các mục mà người bệnh đánh dấu (mỗi mục chỉ chọn 1 câu có điểm cao nhất).

- Tiến hành đánh giá mức độ trầm cảm theo bảng tham chiếu

Bảng tham chiếu mức độ trầm cảm

6.4. Kết thúc quy trình

- Ghi kết quả của trắc nghiệm vào phiếu chỉ định hoặc in kết quả ra giấy.

- Trả kết quả.

7. THEO DÕI VÀ XỬ LÝ TAI BIẾN

7.1. Tai biến trong khi thực hiện kỹ thuật

- Người bệnh từ chối thực hiện (không hợp tác…) hoặc không thể tiếp tục thực hiện trắc nghiệm (quá mệt mỏi hoặc mất kiểm soát cảm xúc, kích động…), ngừng thực hiện trắc nghiệm.

7.2. Tai biến sau khi thực hiện kỹ thuật: không có

7.3. Biến chứng muộn: không có

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Reynolds W.M. and Mazza J.J. (1998). Reliability and validity of the Reynolds Adolescent Depression Scale with young adolescents. Journal of School Psychology, 36(3), 295-312.

2. Blomqvist I., Ekbäck E., Dennhag I., et al. (2021). Validation of the Swedish version of the Reynolds Adolescent Depression Scale second edition (RADS-2) in a normative sample. Nord J Psychiatry, 75(4), 292-300.

3. Hyun M.-S., Nam K.-A., Kang H.S., et al. (2009). Reynolds Adolescent Depression Scale - Second Edition: initial validation of the Korean version. J Adv Nurs, 65(3), 642-651.

PHỤ LỤC

TRẮC NGHIỆM TRẦM CẢM THANH THIẾU NIÊN (RADS)

Họ và tên: …………………………………. Năm sinh …./…./……. Giới tính: ........

Địa chỉ: .........................................................................................................................

Chẩn đoán: ....................................................................................................................

Ngày thực hiện: .…/…./……

Người thực hiện hoặc hỗ trợ đánh giá: .........................................................................

Dưới đây là những biểu hiện tâm lý thường thấy. Hãy đọc kỹ từng câu, sau đó khoanh tròn vào một số thích hợp bên phải biểu thị đúng nhất trạng thái tâm lý của bạn.

Hãy đừng bỏ sót đề mục nào!

3. TRẮC NGHIỆM ĐÁNH GIÁ RỐI LOẠN STRESS SAU SANG CHẤN (PCL-5)
(PTSD Checklist for DSM-5 - PCL-5)

1. ĐẠI CƯƠNG

Trắc nghiệm đánh giá rối loạn stress sau sang chấn người lớn (PTSD Checklist for DSM-5 - PCL-5) là bản tự báo cáo gồm 20 mục để đánh giá 20 triệu chứng của rối loạn stress sau sang chấn theo DSM-5. PCL-5 có nhiều mục đích khác nhau, bao gồm: theo dõi sự thay đổi triệu chứng trong và sau khi điều trị; sàng lọc các người bệnh rối loạn stress sau sang chấn.

2. CHỈ ĐỊNH

- Sàng lọc và đánh giá rối loạn stress sang chấn tâm lý ở người bệnh.

- Đánh giá tiến triển điều trị.

- Sử dụng trong nghiên cứu khoa học.

3. CHỐNG CHỈ ĐỊNH

- Không có chống chỉ định.

4. THẬN TRỌNG

- Thận trọng với người bệnh cố tình tăng nặng hoặc giảm nhẹ triệu chứng một cách có chủ đích.

- Trong trường hợp người bệnh không hợp tác (kích động, loạn thần cấp…), trì hoãn thời gian, tiến hành trắc nghiệm khi người bệnh ổn định hơn.

5. CHUẨN BỊ

5.1. Người thực hiện

- 01 bác sĩ chuyên khoa tâm thần hoặc nhà tâm lý lâm sàng.

5.2. Thuốc

5.3. Thiết bị y tế

- Bộ công cụ trắc nghiệm đánh giá rối loạn stress sau sang chấn PCL-5

- Bút viết

5.4. Người bệnh

- Cán bộ thực hiện trắc nghiệm giải thích cho người bệnh, người nhà về kỹ thuật trước khi thực hiện: mục đích, cách tiến hành, biến chứng, nguy cơ có thể xảy ra, tiên lượng...

5.5. Hồ sơ bệnh án

- Phiếu chỉ định thực hiện kỹ thuật

5.6. Thời gian thực hiện kỹ thuật: 15-35 phút

5.7. Địa điểm thực hiện kỹ thuật: Phòng thực hiện kỹ thuật

5.8. Kiểm tra hồ sơ và người bệnh

a. Kiểm tra hồ sơ: Kiểm tra phiếu chỉ định kỹ thuật đúng tên, tuổi, chẩn đoán… của người bệnh.

b. Kiểm tra người bệnh: Đúng người bệnh, đúng chẩn đoán, đúng chỉ định kỹ thuật...

6. TIẾN HÀNH QUY TRÌNH KỸ THUẬT

6.1. Bước 1: Làm quen, giải thích

- Chuẩn bị tâm lý cho người bệnh: Làm quen với người bệnh để tạo không khí thoải mái, tránh tâm lý căng thẳng.

- Giải thích lý do, mục đích và sự cần thiết phải thực hiện trắc nghiệm để có sự hợp tác tốt nhất từ người bệnh.

6.2. Bước 2: Thực hiện

- Câu hướng dẫn: “Bảng trắc nghiệm dưới đây là 20 câu hỏi ở hàng dọc và 4 mức độ ở hàng ngang. Anh/chị hãy trả lời bằng cách khoanh tròn vào các con số tương ứng với mức độ gần đúng nhất với trạng thái của mình trong một tháng vừa qua.”.

- Sau khi người bệnh đã hiểu yêu cầu và cách làm thì bắt đầu tiến hành thực hiện trắc nghiệm theo bộ câu hỏi trắc nghiệm PCL-5 (Phần phụ lục).

- Trong quá trình người bệnh thực hiện trắc nghiệm, cán bộ thực hiện cần quan sát thái độ, biểu hiện và cách làm để hỗ trợ kịp thời; đảm bảo người bệnh thực hiện đúng theo hướng dẫn, hoàn thành trắc nghiệm một cách tốt nhất.

Lưu ý: Trường hợp người bệnh không tự làm được thì cán bộ thực hiện trắc nghiệm phải tiến hành phỏng vấn theo nội dung đã thiết kế.

6.3. Bước 3: Xử lý kết quả

- Tính điểm theo kết quả đánh giá của người được đánh giá.

- Quy ước: Tính tổng điểm thô của 20 câu trả lời theo sự lựa chọn của người bệnh.

- Tiến hành đánh giá mức độ rối loạn stress sau sang chấn bằng cách đối chiếu điểm số của người bệnh lên bảng tham chiếu mức độ rối loạn stress sau sang chấn.

Bảng tham chiếu mức độ rối loạn stress sau sang chấn

6.4. Kết thúc quy trình

- Ghi kết quả của trắc nghiệm vào phiếu chỉ định hoặc in kết quả ra giấy.

- Trả kết quả.

7. THEO DÕI VÀ XỬ LÝ TAI BIẾN

7.1. Tai biến trong khi thực hiện kỹ thuật

- Người bệnh từ chối thực hiện (không hợp tác…) hoặc không thể tiếp tục thực hiện trắc nghiệm (quá mệt mỏi hoặc mất kiểm soát cảm xúc, kích động…), ngừng thực hiện trắc nghiệm.

7.2. Tai biến sau khi thực hiện kỹ thuật: không có

7.3. Biến chứng muộn: không có

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Association AP. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 5th Edition: DSM-5. 5th edition. American Psychiatric Publishing; 2013.

2. Bovin MJ, Marx BP, Weathers FW, et al. Psychometric properties of the PTSD Checklist for Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders-Fifth Edition (PCL-5) in veterans. Psychol Assess. 2016;28(11):1379-1391. doi:10.1037/pas0000254

3. Ghazali SR, Chen YY. Reliability, concurrent validity, and cutoff score of PTSD Checklist (PCL-5) for the Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition among Malaysian adolescents. Traumatology. 2018;24(4):280-287. doi:10.1037/trm0000156

4. Blevins CA, Weathers FW, Davis MT, Witte TK, Domino JL. The Posttraumatic Stress Disorder Checklist for DSM-5 (PCL-5): Development and Initial Psychometric Evaluation. J Trauma Stress. 2015;28(6):489-498. doi:10.1002/jts.22059

5. Wortmann JH, Jordan AH, Weathers FW, et al. Psychometric analysis of the PTSD Checklist-5 (PCL-5) among treatment-seeking military service members. Psychol Assess. 2016;28(11):1392-1403. doi:10.1037/pas0000260

PHỤ LỤC

TRẮC NGHIỆM ĐÁNH GIÁ RỐI LOẠN STRESS SAU SANG CHẤN (PCL-5)

Họ và tên: …………………………………. Năm sinh …./…./……. Giới tính: ........

Địa chỉ: .........................................................................................................................

Chẩn đoán: ....................................................................................................................

Ngày thực hiện: .…/…./……

Người thực hiện hoặc hỗ trợ đánh giá: .........................................................................

Dưới đây là 20 câu hỏi. Hãy trả lời bằng cách khoanh tròn vào các con số tương ứng với mức độ gần đúng nhất với trạng thái của bạn trong một tháng vừa qua.

4. TRẮC NGHIỆM NHẬN CẢM STRESS (PSS)
(The Perceived Stress Scale- PSS)

1. ĐẠI CƯƠNG

Trắc nghiệm nhận cảm Stress (PSS) là một công cụ đánh giá mức độ căng thẳng, ban đầu được phát triển năm 1983, hiện tại là một sự lựa chọn phổ biến giúp hiểu các tình huống khác nhau ảnh hưởng đến cảm nhận và sự nhận thức về Stress của mỗi cá nhân.

Các câu hỏi trong trắc nghiệm PSS hỏi về cảm xúc và suy nghĩ của người được đánh giá trong một tháng vừa qua. Trong mỗi trường hợp, người được đánh giá sẽ được yêu cầu cho biết mức độ thường xuyên họ cảm thấy hoặc suy nghĩ thấy theo một cách nhất định.

Trắc nghiệm nhận cảm Stress (PSS) ban đầu có 14 câu hỏi, tuy nhiên 4 câu hỏi trong đó có độ tin cậy kém, do đó trong thực hành lâm sàng, phiên bản PSS 10 câu hỏi được sử dụng rộng rãi hơn.

2. CHỈ ĐỊNH

- Sàng lọc và đánh giá các triệu chứng tự cảm nhận về stress cho người bệnh.

- Đánh giá tiến triển trong điều trị.

- Sử dụng trong nghiên cứu khoa học.

3. CHỐNG CHỈ ĐỊNH

- Không có chống chỉ định.

4. THẬN TRỌNG

- Thận trọng với người bệnh cố tình tăng nặng hoặc giảm nhẹ triệu chứng một cách có chủ đích.

- Trong trường hợp người bệnh không hợp tác (kích động, loạn thần cấp…), trì hoãn thời gian, tiến hành trắc nghiệm khi người bệnh ổn định hơn.

5. CHUẨN BỊ

5.1. Người thực hiện

- 01 bác sĩ chuyên khoa tâm thần hoặc nhà tâm lý lâm sàng.

5.2. Thuốc

5.3. Thiết bị y tế

- Bộ công cụ trắc nghiệm đánh giá nhận cảm Stress (PSS)

- Bút viết

5.4. Người bệnh

- Cán bộ thực hiện trắc nghiệm giải thích cho người bệnh, người nhà về kỹ thuật trước khi thực hiện: mục đích, cách tiến hành, biến chứng, nguy cơ có thể xảy ra, tiên lượng...

5.5. Hồ sơ bệnh án

- Phiếu chỉ định thực hiện kỹ thuật

5.6. Thời gian thực hiện kỹ thuật: 15-35 phút

5.7. Địa điểm thực hiện kỹ thuật: Phòng thực hiện kỹ thuật

5.8. Kiểm tra hồ sơ và người bệnh

a. Kiểm tra hồ sơ: Kiểm tra phiếu chỉ định kỹ thuật đúng tên, tuổi, chẩn đoán… của người bệnh.

b. Kiểm tra người bệnh: Đúng người bệnh, đúng chẩn đoán, đúng chỉ định kỹ thuật...

6. TIẾN HÀNH

6.1. Bước 1: Làm quen, giải thích

- Chuẩn bị tâm lý cho người bệnh: Làm quen với người bệnh để tạo không khí thoải mái, tránh tâm lý căng thẳng.

- Giải thích lý do, mục đích và sự cần thiết phải thực hiện trắc nghiệm để có sự hợp tác tốt nhất từ người bệnh.

6.2. Bước 2: Thực hiện

- Câu hướng dẫn: “Bảng này gồm 10 câu hỏi mô tả về những cảm nhận về căng thẳng mà anh/chị có thể gặp phải. Ở mỗi câu hỏi, anh/chị hãy khoanh tròn vào con số tương ứng mô tả chính xác nhất mức độ mà anh/chị cảm thấy phù hợp nhất”.

- Sau khi người bệnh đã hiểu yêu cầu và cách làm thì bắt đầu tiến hành thực hiện trắc nghiệm theo bộ câu hỏi trắc nghiệm nhận cảm Stress (PSS) - phần Phụ lục.

- Trong quá trình người bệnh thực hiện trắc nghiệm, cán bộ thực hiện cần quan sát thái độ, biểu hiện và cách làm để hỗ trợ kịp thời; đảm bảo người bệnh thực hiện đúng theo hướng dẫn, hoàn thành trắc nghiệm một cách tốt nhất.

Lưu ý: Trường hợp người bệnh không tự làm được thì cán bộ thực hiện trắc nghiệm phải tiến hành phỏng vấn theo nội dung đã thiết kế.

6.3. Bước 3: Xử lý kết quả

- Tính điểm theo kết quả đánh giá của người được đánh giá.

- Quy ước: Cách tính điểm như sau: cho “0” điểm nếu sự lựa chọn là “Không bao giờ”; cho “1” điểm nếu sự lựa chọn là “Hầu như không bao giờ”; cho “2” điểm nếu sự lựa chọn là “Thỉnh thoảng”; cho “3” điểm nếu sự lựa chọn là “Khá thường xuyên”; cho “4” điểm nếu sự lựa chọn là “Rất thường xuyên”. Cộng tổng số điểm cho 10 câu trả lời.

- Đối chiếu điểm số của người bệnh với bảng tham chiếu mức độ nhận cảm Stress

Bảng tham chiếu mức độ nhận cảm Stress

6.4. Bước 4: Kết thúc quy trình

- Ghi kết quả của trắc nghiệm vào phiếu chỉ định hoặc in kết quả ra giấy.

- Trả kết quả.

7. THEO DÕI VÀ XỬ LÝ TAI BIẾN

7.1. Tai biến trong khi thực hiện kỹ thuật

- Người bệnh từ chối thực hiện (không hợp tác…) hoặc không thể tiếp tục thực hiện trắc nghiệm (quá mệt mỏi hoặc mất kiểm soát cảm xúc, kích động…), ngừng thực hiện trắc nghiệm.

7.2. Tai biến sau khi thực hiện kỹ thuật: không có

7.3. Biến chứng muộn: không có

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Association AP. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 5th Edition: DSM-5. 5th edition. American Psychiatric Publishing; 2013.

2. Barbosa-Leiker C, Kostick M, Lei M, et al. Measurement invariance of the perceived stress scale and latent mean differences across gender and time. Stress Health J Int Soc Investig Stress. 2013;29(3):253-260. doi:10.1002/smi.2463

3. Baik SH, Fox RS, Mills SD, et al. Reliability and validity of the Perceived Stress Scale-10 in Hispanic Americans with English or Spanish language preference. J Health Psychol. 2019;24(5):628-639. doi:10.1177/1359105316684938

4. Liu X, Zhao Y, Li J, Dai J, Wang X, Wang S. Factor Structure of the 10-Item Perceived Stress Scale and Measurement Invariance Across Genders Among Chinese Adolescents. Front Psychol. 2020;11. Accessed February 11, 2022. https://www.frontiersin.org/article/10.3389/fpsyg.2020.00537

5. Lu W, Bian Q, Wang W, Wu X, Wang Z, Zhao M. Chinese version of the Perceived Stress Scale-10: A psychometric study in Chinese university students. PLOS ONE. 2017;12(12):e0189543. doi:10.1371/journal.pone.0189543.

PHỤ LỤC

TRẮC NGHIỆM NHẬN CẢM STRESS (PSS)

Họ và tên: …………………………………. Năm sinh …./…./……. Giới tính: ........

Địa chỉ: .........................................................................................................................

Chẩn đoán: ....................................................................................................................

Ngày thực hiện: .…/…./……

Người thực hiện hoặc hỗ trợ đánh giá: .........................................................................

Dưới đây là 10 câu hỏi. Hãy trả lời bằng cách khoanh tròn vào các con số tương ứng với mức độ gần đúng nhất với trạng thái của bạn trong một tháng vừa qua.

Hãy đừng bỏ sót đề mục nào!

5. TRẮC NGHIỆM HƯNG CẢM ALTMAN (ASRM)
(Altman Self-Rating Mania Scale- ASRM)

1. ĐẠI CƯƠNG

Trắc nghiệm đánh giá hưng cảm Altman (Atman Self-Rating Scale - ASRM) được phát triển bởi tác giả Edward Altman và nhóm nghiên cứu năm 1997 là một bộ câu hỏi toàn diện được thiết kế để đánh giá sự hiện diện và/hoặc mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng hưng cảm.

ASRM gồm 5 mục đánh giá tâm trạng, sự tự tin, giấc ngủ, lời nói và mức độ hoạt động trong một tuần tính đến thời điểm đánh giá. Các tiêu chí của ASRM đáp ứng với các tiêu chuẩn của DSM-IV, tương quan đáng kể với Thang đánh giá hưng cảm YMRS nên có thể sử dụng cho cả mục đích lâm sàng và nghiên cứu.

ASRM có hai cách đánh giá: tự đánh giá dành cho người lớn; và dành cho cha/mẹ/người chăm sóc đánh giá cho trẻ từ 6 đến 17 tuổi.

2. CHỈ ĐỊNH

- Sàng lọc và đánh giá rối loạn hưng cảm ở người bệnh.

- Đánh giá tiến triển trong điều trị.

- Sử dụng trong nghiên cứu khoa học.

3. CHỐNG CHỈ ĐỊNH

- Không có chống chỉ định.

4. THẬN TRỌNG

- Thận trọng với người bệnh cố tình tăng nặng hoặc giảm nhẹ triệu chứng một cách có chủ đích.

- Trong trường hợp người bệnh không hợp tác (kích động, loạn thần cấp…), trì hoãn thời gian, tiến hành trắc nghiệm khi người bệnh ổn định hơn.

5. CHUẨN BỊ

5.1. Người thực hiện

- 01 bác sĩ chuyên khoa tâm thần hoặc nhà tâm lý lâm sàng.

5.2. Thuốc

5.3. Thiết bị y tế

- Bộ công cụ trắc nghiệm đánh giá hưng Altman (ASRM

- Bút viết

5.4. Người bệnh

- Cán bộ thực hiện trắc nghiệm giải thích cho người bệnh, người nhà về kỹ thuật trước khi thực hiện: mục đích, cách tiến hành, biến chứng, nguy cơ có thể xảy ra, tiên lượng...

5.5. Hồ sơ bệnh án

- Phiếu chỉ định thực hiện kỹ thuật

5.6. Thời gian thực hiện kỹ thuật: 15-35 phút

5.7. Địa điểm thực hiện kỹ thuật: Phòng thực hiện kỹ thuật

5.8. Kiểm tra hồ sơ và người bệnh

a. Kiểm tra hồ sơ: Kiểm tra phiếu chỉ định kỹ thuật đúng tên, tuổi, chẩn đoán… của người bệnh.

b. Kiểm tra người bệnh: Đúng người bệnh, đúng chẩn đoán, đúng chỉ định kỹ thuật...

6. TIẾN HÀNH QUY TRÌNH KỸ THUẬT

6.1. Bước 1: Làm quen, giải thích

- Chuẩn bị tâm lý cho người bệnh: Làm quen với người bệnh để tạo không khí thoải mái, tránh tâm lý căng thẳng.

- Giải thích lý do, mục đích và sự cần thiết phải thực hiện trắc nghiệm để có sự hợp tác tốt nhất từ người bệnh.

6.2. Bước 2: Thực hiện

- Câu hướng dẫn: “Dưới đây là một số đề mục mô tả về tâm trạng và cảm xúc.

Anh/chị hãy đọc từng câu phát biểu ở mỗi mục và khoanh tròn vào con số tương ứng với câu phát biểu phù hợp với biểu hiện của anh/chị trong vòng một tuần qua”.

- Sau khi người bệnh đã hiểu yêu cầu và cách làm thì bắt đầu tiến hành thực hiện trắc nghiệm theo bộ câu hỏi trắc nghiệm hưng cảm Altman (ASRM) - phần Phụ lục.

- Trong quá trình người bệnh thực hiện trắc nghiệm, Cán bộ thực hiện trắc nghiệm cần quan sát thái độ, biểu hiện của người bệnh để hỗ trợ kịp thời; đảm bảo người bệnh thực hiện đúng theo hướng dẫn, hợp tác hoàn thành trắc nghiệm.

- Trường hợp người bệnh là trẻ từ 6 đến 17 tuổi, người đánh giá là cha/mẹ/người chăm sóc trẻ. Cách tiến hành giống như với phiên bản người lớn.

Lưu ý: Trường hợp người bệnh không tự thực hiện được thì Cán bộ thực hiện Trắc nghiệm phải tiến hành phỏng vấn theo nội dung đã thiết kế.

6.3. Bước 3: Xử lý kết quả

- Quy ước: Cộng điểm các câu trả lời của người bệnh.

- Đối chiếu điểm số của người bệnh với bảng tham chiếu mức độ hưng cảm

Bảng tham chiếu mức độ hưng cảm

6.4. Kết thúc quy trình

- Ghi kết quả của trắc nghiệm vào phiếu chỉ định hoặc in kết quả ra giấy.

- Trả kết quả.

7. THEO DÕI VÀ XỬ LÝ TAI BIẾN

7.1. Tai biến trong khi thực hiện kỹ thuật

7.1. Tai biến trong khi thực hiện kỹ thuật

- Người bệnh từ chối thực hiện (không hợp tác…) hoặc không thể tiếp tục thực hiện trắc nghiệm (quá mệt mỏi hoặc mất kiểm soát cảm xúc, kích động…), ngừng thực hiện trắc nghiệm.

7.2. Tai biến sau khi thực hiện kỹ thuật: không có

7.3. Biến chứng muộn: không có

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Altman EG, Hedeker D, Peterson JL, Davis JM. The Altman Self-Rating Mania Scale. Society of Biological Psychiatry 1997; 42: 948-955.

2. Altman EG, Hedeker D, Perterson JL, Davis JM. A comparative evaluation of three self-rating scales for acute mania. Society of Biological Psychiatry. 2001 Sep 15;50(6):468-71. PMID 11566165

PHỤ LỤC

TRẮC NGHIỆM HƯNG CẢM ALTMAN (ASRM)

Họ và tên: …………………………………. Năm sinh …./…./……. Giới tính: ........

Địa chỉ: .........................................................................................................................

Chẩn đoán: ....................................................................................................................

Ngày thực hiện: .…/…./……

Người thực hiện hoặc hỗ trợ đánh giá: ........................................................................

Dưới đây là một số câu phát biểu mô tả tâm trạng và hành vi. Ở mỗi mục, anh/chị hãy lựa chọn một câu phát biểu mô tả gần giống nhất tình trạng của anh/chị trong vòng một tuần trở lại đây. Hãy trả lời bằng cách khoanh tròn vào con số bên trái câu phát biểu mà anh/chị chọn.

Câu 1

0 Tôi không cảm thấy hạnh phúc hoặc vui vẻ, phấn khởi hơn bình thường.

1 Thỉnh thoảng tôi cảm thấy hạnh phúc hoặc vui vẻ, phấn khởi hơn bình thường.

2 Tôi thường xuyên cảm thấy hạnh phúc hoặc vui vẻ, phấn khởi hơn bình thường.

3 Phần lớn thời gian tôi cảm thấy hạnh phúc hoặc vui vẻ, phấn khởi hơn bình thường.

4 Toàn bộ thời gian tôi đều cảm thấy hạnh phúc hoặc vui vẻ, phấn khởi hơn bình thường.

Câu 2

0 Tôi không cảm thấy tự tin hơn bình thường.

1 Thỉnh thoảng tôi cảm thấy tự tin hơn bình thường.

2 Tôi thường xuyên cảm thấy tự tin hơn bình thường.

3 Phần lớn thời gian tôi cảm thấy tự tin hơn bình thường.

4 Toàn bộ thời gian tôi đều cảm thấy vô cùng tự tin.

Câu 3

0 Nhu cầu ngủ của tôi không ít hơn bình thường.

1 Thỉnh thoảng, nhu cầu ngủ của tôi ít hơn bình thường.

2 Nhu cầu ngủ của tôi thường xuyên ít hơn bình thường.

3 Phần lớn thời gian nhu cầu ngủ của tôi ít hơn bình thường.

4 Tôi có thể hoạt động cả ngày và cả đêm mà không cần ngủ và vẫn không cảm thấy mệt.

Câu 4

0 Tôi không nói nhiều hơn bình thường.

1 Thỉnh thoảng tôi nói nhiều hơn bình thường.

2 Tôi thường xuyên nói nhiều hơn bình thường.

3 Phần lớn thời gian tôi nói nhiều hơn bình thường.

4 Tôi nói liên tục và không thể bị (người khác) ngắt lời.

Câu 5

0 Tôi không hoạt động (gồm xã hội, tình dục, ở nơi làm việc, ở nhà hoặc ở trường) nhiều hơn bình thường.

1 Thỉnh thoảng tôi hoạt động nhiều hơn bình thường.

2 Tôi thường xuyên hoạt động nhiều hơn bình thường.

3 Phần lớn thời gian tôi hoạt động nhiều hơn bình thường.

4 Toàn bộ thời gian tôi liên tục hoạt động nhiều hơn hoặc không ngừng nghỉ.

Hãy đừng bỏ sót đề mục nào!

6. TRẮC NGHIỆM RỐI LOẠN ÁM ẢNH CƯỠNG BỨC (Y-BOCS)

1. ĐẠI CƯƠNG

Trắc nghiệm rối loạn ám ảnh cưỡng bức (Y-BOCS) (Goodman, Price, Rasmussen, Mazure, Delgado, và cộng sự, 1989) được công nhận là thước đo tiêu chuẩn vàng về mức độ nghiêm trọng của triệu chứng rối loạn ám ảnh nghi thức (OCD). Nỗi ám ảnh là những ý tưởng, hình ảnh hoặc sự thúc giục không mong muốn xâm nhập vào suy nghĩ chống lại mong muốn của bạn. Chúng thường liên quan đến các chủ đề về tổn hại, rủi ro và nguy hiểm. Những nỗi ám ảnh phổ biến là lo sợ quá mức về sự mất vệ sinh; thường xuyên nghi ngờ về mối nguy hiểm, mối quan tâm cao độ với trật tự, đối xứng hoặc chính xác; sợ mất những thứ quan trọng.

Trắc nghiệm rối loạn ám ảnh cưỡng bức (Y-BOCS) là trắc nghiệm gồm 10 mục được thiết kế để đo lường mức độ nghiêm trọng và các loại triệu chứng ở những người mắc chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD) trong vòng một tuần qua. Các triệu chứng được đánh giá là nỗi ám ảnh và sự ép buộc. Trắc nghiệm này hữu ích trong việc theo dõi các triệu chứng OCD khi tiếp nhận và trong/sau khi điều trị. Cán bộ tiến hành phỏng vấn người bệnh dựa trên bảng câu hỏi hoặc người bệnh tự đánh giá theo bảng hỏi.

2. CHỈ ĐỊNH

- Sàng lọc và đánh giá rối loạn ám ảnh cưỡng bức

- Đánh giá tiến triển trong điều trị.

- Sử dụng trong nghiên cứu khoa học.

3. CHỐNG CHỈ ĐỊNH

- Không có chống chỉ định.

4. THẬN TRỌNG

- Thận trọng với người bệnh cố tình tăng nặng hoặc giảm nhẹ triệu chứng một cách có chủ đích.

- Trong trường hợp người bệnh không hợp tác (kích động, loạn thần cấp…), trì hoãn thời gian, tiến hành trắc nghiệm khi người bệnh ổn định hơn.

5. CHUẨN BỊ

5.1. Người thực hiện

- 01 bác sĩ chuyên khoa tâm thần hoặc nhà tâm lý lâm sàng.

5.2. Thuốc

5.3. Thiết bị y tế

- Bộ công cụ trắc nghiệm rối loạn ám ảnh cưỡng bức (Y-BOC)

- Bút viết…

5.4. Người bệnh

- Cán bộ thực hiện trắc nghiệm giải thích cho người bệnh, người nhà về kỹ thuật trước khi thực hiện: mục đích, cách tiến hành, biến chứng, nguy cơ có thể xảy ra, tiên lượng...

5.5. Hồ sơ bệnh án

- Phiếu chỉ định thực hiện kỹ thuật

5.6. Thời gian thực hiện kỹ thuật: 15-35 phút

5.7. Địa điểm thực hiện kỹ thuật: Phòng thực hiện kỹ thuật

5.8. Kiểm tra hồ sơ và người bệnh

a. Kiểm tra hồ sơ: Kiểm tra phiếu chỉ định kỹ thuật đúng tên, tuổi, chẩn đoán… của người bệnh.

b. Kiểm tra người bệnh: Đúng người bệnh, đúng chẩn đoán, đúng chỉ định kỹ thuật...

6. TIẾN HÀNH QUY TRÌNH KỸ THUẬT

6.1. Bước 1: Làm quen, giải thích

- Chuẩn bị tâm lý cho người bệnh: Làm quen với người bệnh để tạo không khí thoải mái, tránh tâm lý căng thẳng.

- Giải thích lý do, mục đích và sự cần thiết phải thực hiện trắc nghiệm để có sự hợp tác tốt nhất từ người bệnh.

6.2. Bước 2: Thực hiện

- Câu phỏng vấn: “Sau đây tôi sẽ hỏi anh/chị một số câu hỏi về suy nghĩ và sự thôi thúc hành vi của mình trong vòng 1 tuần trở lại đây”.

- Trong quá trình phỏng vấn, cán bộ thực hiện cần lắng nghe câu trả lời, quan sát thái độ, biểu hiện để đánh giá; hoàn thành trắc nghiệm một cách tốt nhất.

- Câu hướng dẫn: “Trong bảng có 10 mục, anh/chị hãy lần lượt đọc từng mục. Ở mỗi mục, hãy chọn một câu phù hợp nhất với mức độ hiện tại của mình trong khoảng 1 tuần trở lại đây và khoanh tròn vào chữ số tương ứng với mức độ đã chọn. Trong đó, 0 là Không có, 1 là 0-1 giờ/ngày, 2 là 1-3 giờ/ngày, 3 là 3-8 giờ/ngày, 4 là hơn 8 giờ/ngày”.

6.3. Bước 3: Xử lý kết quả

- Tính điểm theo kết quả đánh giá của người được đánh giá.

- Quy ước: Tính tổng số điểm của các mục mà người bệnh đánh dấu

- Tiến hành đánh giá mức độ ám ảnh cưỡng bức

Bảng tham chiếu mức độ ám ảnh cưỡng bức

6.4. Kết thúc quy trình

- Đánh giá tình trạng người bệnh sau thực hiện kỹ thuật.

- Ghi kết quả của trắc nghiệm vào phiếu chỉ định hoặc in kết quả ra giấy.

- Lưu kết quả trắc nghiệm vào sổ, máy tính theo dõi thực hiện.

- Trả kết quả.

7. THEO DÕI VÀ XỬ LÝ TAI BIẾN

7.1. Tai biến trong khi thực hiện kỹ thuật

- Người bệnh từ chối thực hiện (không hợp tác…) hoặc không thể tiếp tục thực hiện trắc nghiệm (quá mệt mỏi hoặc mất kiểm soát cảm xúc, kích động…):

- Ngừng thực hiện trắc nghiệm.

- Báo cáo với bác sĩ khám và điều trị khi người bệnh có những biểu hiện trên.

- Thông báo tình trạng của người bệnh với người nhà người bệnh.

7.2. Tai biến sau khi thực hiện kỹ thuật: không có

7.3. Biến chứng muộn: không có

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Quản Trường Sơn, (2010), Quy trình thực hiện một số trắc nghiệm Tâm lý, Bệnh viện Tâm thần Trung ương I.

2. Goodman, W. K., Price, L. H., Rasmussen, S. A., Mazure, C., Fleischmann, R. L., Hill, C. L., … Charney, D. S. (1989a). The Yale-Brown Obsessive-Compulsive Scale. I. Development, Use, and Reliability. Archives of General Psychiatry, 46(11), 1006-1011.

3. Storch, E. A., Rasmussen, S. A., Price, L. H., Larson, M. J., Murphy, T. K., & Goodman, W. K. (2010). Development And Psychometric Evaluation Of The Yale-Brown Obsessive-Compulsive Scale-Second Edition. Psychological Assessment, 22(2), 223-232

PHỤ LỤC

TRẮC NGHIỆM RỐI LOẠN ÁM ẢNH CƯỠNG BỨC (Y-BOCS)

Họ và tên: …………………………………. Năm sinh …./…./……. Giới tính: ........

Địa chỉ: .........................................................................................................................

Chẩn đoán: ....................................................................................................................

Ngày thực hiện: .…/…./……

Người thực hiện hoặc hỗ trợ đánh giá: .........................................................................

Nỗi ám ảnh là những ý tưởng, hình ảnh hoặc sự thúc giục không mong muốn xâm nhập vào suy nghĩ chống lại mong muốn của bạn. Chúng thường liên quan đến các chủ đề về tổn hại, rủi ro và nguy hiểm. Những nỗi ám ảnh phổ biến là lo sợ quá mức về sự mất vệ sinh; thường xuyên nghi ngờ về mối nguy hiểm, mối quan tâm cao độ với trật tự, đối xứng hoặc chính xác; sợ mất những thứ quan trọng. Vui lòng trả lời các câu hỏi dưới đây bằng cách khoanh tròn vào số thích hợp.

Câu hỏi từ 1 đến 5 là về suy nghĩ ám ảnh của bạn

1. THỜI GIAN BỊ CHIẾM BỞI SUY NGHĨ ÁM ẢNH

Bao nhiêu thời gian của bạn bị chiếm bởi những suy nghĩ ám ảnh?

0 = Không

1 = Ít hơn 1 giờ/ngày hoặc thỉnh thoảng xảy ra

2 = 1 đến 3 giờ/ngày hoặc thường xuyên

3 = Lớn hơn 3 và lên đến 8 giờ/ngày hoặc xảy ra rất thường xuyên

4 = Hơn 8 giờ/ ngày hoặc xảy ra gần như liên tục

2. ẢNH HƯỞNG DO SUY NGHĨ ÁM ẢNH

Những suy nghĩ ám ảnh của bạn ảnh hưởng đến công việc, học tập, giao tiếp …như thế nào? Có việc gì không làm vì những suy nghĩ ám ảnh không?

0 = Không có

1 = Ảnh hưởng một chút vào các hoạt động xã hội hoặc các hoạt động khác, nhưng tổng quan hầu như không bị suy giảm

2 = Gây ảnh hưởng rõ rệt đến hiệu quả hoạt động xã hội hoặc nghề nghiệp, nhưng vẫn có thể kiểm soát được

3 = Gây ra suy giảm đáng kể trong hoạt động xã hội hoặc nghề nghiệp

4 = Mất khả năng

3. PHIỀN MUỘN LIÊN QUAN ĐẾN SUY NGHĨ ÁM ẢNH

Những suy nghĩ ám ảnh gây ra cho bạn bao nhiêu phiền muộn?

0 = Không có

1 = Làm phiền nhưng vẫn có thể kiểm soát được

3 = Rất đáng lo ngại

4 = Gần như phiền muộn liên tục

4. CHỐNG LẠI Ý NGHĨ ÁM ẢNH

Bạn đã nỗ lực bao nhiêu để chống lại những ý nghĩa ám ảnh? Bạn có thường cố gắng bỏ qua hoặc chuyển sự chú ý khỏi những suy nghĩ này khi chúng xâm nhập vào tâm trí bạn?

0 = Cố gắng chống lại mọi lúc

1 = Cố gắng chống lại hầu hết thời gian

2 = Thực hiện một số nỗ lực để chống lại

3 = Hầu như không cố gắng kiểm soát chúng, nhưng đôi khi miễn cưỡng

4 = Hoàn toàn và sẵn sàng sống chung với mọi suy nghĩ ám ảnh

5. MỨC ĐỘ KIỂM SOÁT SUY NGHĨ ÁM ẢNH

Bạn có khả năng kiểm soát những suy nghĩ ám ảnh của mình tốt không? Bạn thành công đến mức nào trong việc ngăn chặn hoặc chuyển hướng suy nghĩ ám ảnh của mình? Bạn có thể loại bỏ chúng không?

0 = Kiểm soát hoàn toàn

1 = Thường có thể ngăn chặn, chuyển hướng những ám ảnh với sự nỗ lực, tập trung

2 = Đôi khi có thể ngăn chặn hoặc chuyển hướng những ám ảnh

3 = Hiếm khi thành công trong việc ngăn chặn hoặc loại bỏ những ám ảnh, chỉ có thể chuyển hướng sự chú ý một cách khó khăn

4 = Những ám ảnh là hoàn toàn không tự nguyện, hiếm khi có thể thay đổi ngay lập tức suy nghĩ ám ảnh

Một số câu hỏi tiếp theo là về các hành vi cưỡng chế của bạn.

Cưỡng chế là sự thúc giục người ta phải làm điều gì đó để giảm bớt cảm giác lo lắng hoặc khó chịu khác. Thường thì họ thực hiện những hành vi lặp đi lặp lại, có mục đích, có chủ đích được gọi là nghi thức. Bình thường hành vi này có vẻ phù hợp nhưng nó sẽ trở thành một nghi thức khi được thực hiện quá mức. Rửa, kiểm tra, lặp lại, nắn, tích trữ và nhiều hành vi khác có thể là nghi thức. Một số nghi thức mang tính chất tinh thần. Ví dụ: suy nghĩ hoặc nói đi nói lại những điều trong hơi thở của bạn.

6. THỜI GIAN THỰC HIỆN CÁC HÀNH VI CƯỠNG CHẾ

Bạn dành bao nhiêu thời gian để thực hiện các hành vi cưỡng chế? Mất bao lâu so với hầu hết mọi người để hoàn thành các hoạt động thường ngày do các nghi thức của bạn? Mức độ thường xuyên thực hiện các nghi thức của bạn như thế nào?

0 = Không có

1 = Ít hơn 1 giờ/ngày hoặc thỉnh thoảng thực hiện các hành vi cưỡng chế

2 = Từ 1 đến 3 giờ/ngày, hoặc thường xuyên thực hiện các hành vi cưỡng chế

3 = Hơn 3 đến 8 giờ/ngày, hoặc rất thường xuyên thực hiện các hành vi cưỡng chế

4 = Hơn 8 giờ / ngày hoặc gần như liên tục thực hiện các hành vi cưỡng chế (quá nhiều để đếm)

7. ẢNH HƯỞNG TỪ CÁC HÀNH VI CƯỠNG CHẾ

Mức độ ảnh hưởng của các hành vi cưỡng chế đối với công việc, học tập, xã hội hay các vai trò quan trọng khác của bạn? Có việc gì mà bạn không làm được vì sự cưỡng chế đó buộc không?

0 = Không có

1 = Hơi ảnh hưởng tới các hoạt động, nhưng nhìn chung không bị suy giảm

2 = Gây ảnh hưởng rõ rệt đến hiệu quả các hoạt động xã hội hoặc nghề nghiệp, nhưng vẫn có thể kiểm soát được

3 = Gây ra sự suy giảm đáng kể trong hoạt động xã hội hoặc nghề nghiệp

4 = Mất khả năng

8. PHIỀN MUỘN LIÊN QUAN ĐẾN HÀNH VI CƯỠNG CHẾ

Bạn sẽ cảm thấy thế nào nếu bị ngăn cản thực hiện hành vi cưỡng chế? Bạn sẽ trở nên lo lắng như thế nào?

0 = Không có

1 = Chỉ hơi lo lắng nếu các hành vi cưỡng chế bị ngăn cản

2 = Lo lắng tăng lên nhưng vẫn có thể kiểm soát nếu hành vi cưỡng chế bị ngăn cản

3 = Sự gia tăng lo lắng rõ rệt và rất đáng lo ngại nếu hành vi cưỡng chế bị gián đoạn

4 = Không lo lắng trước bất kỳ sự can thiệp nào nhằm mục đích thay đổi hoạt động

9. CHỐNG LẠI HÀNH VI CƯỠNG CHẾ

Bạn đã nỗ lực như thế nào để chống lại sự cưỡng chế?

0 = Luôn cố gắng chống lại

1 = Cố gắng chống lại trong hầu hết thời gian

2 = Thực hiện một số nỗ lực để chống lạ

3 = Nhượng bộ hầu hết các cưỡng chế mà không cố gắng kiểm soát chúng, nhưng đôi khi vẫn miễn cưỡng kiểm soát

4 = Hoàn toàn và sẵn sàng nhượng bộ mọi sự cưỡng chế

10. MỨC ĐỘ KIỂM SOÁT CỦA HÀNH VI CƯỠNG CHẾ

Sự thôi thúc thực hiện hành vi cưỡng chế mạnh đến mức nào? Mức độ kiểm soát đối với các cưỡng chế của bạn như thế nào?

0 = Kiểm soát hoàn toàn

1 = Áp lực để thực hiện hành vi nhưng thường có thể tự kiểm soát nó

2 = Áp lực mạnh mẽ để thực hiện hành vi, khó để kiểm soát nó

3 = Sự thôi thúc rất mạnh để thực hiện hành vi, phải được thực hiện để hoàn thành, chỉ có thể trì hoãn một cách khó khăn

4 = Thôi thúc thực hiện hành vi là hoàn toàn không tự nguyện và quá sức, hiếm khi có thể trì hoãn hoạt động trong giây lát.

7. TRẮC NGHIỆM RỐI LOẠN CẢM XÚC LƯỠNG CỰC (MDQ)
(Mood Disorder Questionnaire)

1. ĐẠI CƯƠNG

Trắc nghiệm rối loạn cảm xúc lưỡng cực (MDQ) được Hirschfeld và cộng sự (2000) xây dựng để giải quyết nhu cầu sàng lọc chính xác những người mắc rối loạn phổ lưỡng cực. Việc xác định chính xác rối loạn cảm xúc lưỡng cực (BD) là vấn đề đáng quan tâm vì nó thường không được phát hiện hoặc chẩn đoán không chính xác, dẫn đến việc chẩn đoán và điều trị thích hợp bị chậm trễ. Các mục trong trắc nghiệm rối loạn cảm xúc lưỡng cực MDQ được lấy từ các tiêu chí DSM-IV và kinh nghiệm làm bác sĩ lâm sàng.

Trắc nghiệm rối loạn cảm xúc lưỡng cực (MDQ) là bộ câu hỏi tự báo cáo, không được sử dụng cho mục đích chẩn đoán, chỉ như một công cụ sàng lọc.

Trắc nghiệm rối loạn cảm xúc lưỡng cực MDQ bao gồm 3 lĩnh vực. Lĩnh vực đầu tiên có 13 câu hỏi kiểm tra các triệu chứng hưng cảm. Lĩnh vực thứ hai và thứ ba hỏi xem liệu các triệu chứng được xác định có đồng thời xảy ra hay không và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng.

2. CHỈ ĐỊNH

- Sàng lọc và đánh giá rối loạn cảm xúc lưỡng cực.

- Đánh giá tiến triển trong điều trị.

- Sử dụng trong nghiên cứu khoa học.

3. CHỐNG CHỈ ĐỊNH

- Không có chống chỉ định.

4. THẬN TRỌNG

- Thận trọng với người bệnh cố tình tăng nặng hoặc giảm nhẹ triệu chứng một cách có chủ đích.

- Trong trường hợp người bệnh không hợp tác (kích động, loạn thần cấp…), trì hoãn thời gian, tiến hành trắc nghiệm khi người bệnh ổn định hơn.

5. CHUẨN BỊ

5.1. Người thực hiện

- 01 bác sĩ chuyên khoa tâm thần hoặc nhà tâm lý lâm sàng.

5.2. Thuốc

5.3. Thiết bị y tế

- Bộ công cụ trắc nghiệm rối loạn cảm xúc lưỡng cực (MDQ)

- Bút viết

5.4. Người bệnh

- Cán bộ thực hiện trắc nghiệm giải thích cho người bệnh, người nhà về kỹ thuật trước khi thực hiện: mục đích, cách tiến hành, biến chứng, nguy cơ có thể xảy ra, tiên lượng...

5.5. Hồ sơ bệnh án

- Phiếu chỉ định thực hiện kỹ thuật

5.6. Thời gian thực hiện kỹ thuật: 15-35 phút

5.7. Địa điểm thực hiện kỹ thuật: Phòng thực hiện kỹ thuật

5.8. Kiểm tra hồ sơ và người bệnh

a. Kiểm tra hồ sơ: Kiểm tra phiếu chỉ định kỹ thuật đúng tên, tuổi, chẩn đoán… của người bệnh.

b. Kiểm tra người bệnh: Đúng người bệnh, đúng chẩn đoán, đúng chỉ định kỹ thuật...

6. TIẾN HÀNH QUY TRÌNH KỸ THUẬT

6.1. Bước 1: Làm quen, giải thích

- Chuẩn bị tâm lý cho người bệnh: Làm quen với người bệnh để tạo không khí thoải mái, tránh tâm lý căng thẳng.

- Giải thích lý do, mục đích và sự cần thiết phải thực hiện trắc nghiệm để có sự hợp tác tốt nhất từ người bệnh.

6.2. Bước 2: Thực hiện

- Câu hướng dẫn: “Đây là bảng trắc nghiệm bao gồm có tất cả 15 câu hỏi được chia thành 3 mục chính được in đậm, anh/chị hãy lần lượt đọc từng câu. Với 2 mục đầu tiên, anh/chị đọc từng câu, nếu thấy câu đó đúng, hãy đánh dấu vào ô “Có” hoặc nếu thấy câu đó sau, hay đánh dấu vào ô “Không” theo tình trạng của mình. Với mục thứ 3, anh/chị hãy khoanh tròn vào chữ số tương ứng với mức độ phù hợp, khoanh tròn vào số 0 nếu mức độ là Không có, số 1 nếu mức độ Một chút ít, số 2 nếu mức độ Trung bình, số 3 nếu mức độ Trầm trọng”.

- Sau khi người bệnh đã hiểu yêu cầu và cách làm thì bắt đầu tiến hành thực hiện trắc nghiệm theo bộ câu hỏi trắc nghiệm rối loạn cảm xúc lưỡng cực (MDQ) - phần Phụ lục.

- Trong quá trình người bệnh thực hiện trắc nghiệm, cán bộ thực hiện cần quan sát thái độ, biểu hiện và cách làm để hỗ trợ kịp thời; đảm bảo người bệnh thực hiện đúng theo hướng dẫn, hoàn thành trắc nghiệm một cách tốt nhất.

Lưu ý: Trường hợp người bệnh không tự làm được thì cán bộ thực hiện trắc nghiệm phải tiến hành phỏng vấn theo nội dung đã thiết kế.

6.3. Bước 3: Xử lý kết quả

- Tính điểm theo kết quả đánh giá của người được đánh giá.

- Quy ước: Tính tổng số điểm của các mục mà người bệnh đánh dấu theo quy ước đủ 3 điều kiện:

+ Các câu từ 1.1 đến 1.13 có 7/13 câu trả lời có

+ Câu 2 trả lời “Có”

+ Câu 3 trả lời mức “2” trở lên.

- Tiến hành đánh giá mức độ

Bảng tham chiếu mức độ rối loạn cảm xúc lưỡng cực

6.4. Kết thúc quy trình

- Ghi kết quả của trắc nghiệm vào phiếu chỉ định hoặc in kết quả ra giấy.

- Trả kết quả.

7. THEO DÕI VÀ XỬ LÝ TAI BIẾN

7.1. Tai biến trong khi thực hiện kỹ thuật

- Người bệnh từ chối thực hiện (không hợp tác…) hoặc không thể tiếp tục thực hiện Trắc nghiệm (quá mệt mỏi hoặc mất kiểm soát cảm xúc, kích động…), ngừng thực hiện trắc nghiệm.

7.2. Tai biến sau khi thực hiện kỹ thuật: không có

7.3. Biến chứng muộn: không có

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Takwoingi Y., Riley R.D., and Deeks J.J. (2015). Meta-analysis of diagnostic accuracy studies in mental health. Evid Based Ment Health, 18(4), 103-109.

2. Rm H., Jb W., Rl S., et al. (2000). Development and validation of a screening instrument for bipolar spectrum disorder: The Mood Disorder Questionnaire. The American journal of psychiatry, 157(11).

3. Wagner K.D., Hirschfeld R.M.A., Emslie G.J., et al. (2006). Validation of the Mood Disorder Questionnaire for bipolar disorders in adolescents. J Clin Psychiatry, 67(5), 827-830.

PHỤ LỤC

TRẮC NGHIỆM RỐI LOẠN CẢM XÚC LƯỠNG CỰC (MDQ)

Họ và tên: …………………………………. Năm sinh …./…./……. Giới tính: ........

Địa chỉ: .........................................................................................................................

Chẩn đoán: ....................................................................................................................

Ngày thực hiện: .…/…./……

Người thực hiện hoặc hỗ trợ đánh giá: .........................................................................

Dưới đây là một số câu hỏi. Hãy trả lời bằng cách khoanh tròn vào các con số tương ứng với mức độ gần đúng nhất với trạng thái của bạn trong một đến hai tuần qua.

8. TRẮC NGHIỆM RỐI LOẠN DẠNG CƠ THỂ (PHQ-15)
(Patient Health Questionnaire Physical Symptoms -PHQ-15)

1. ĐẠI CƯƠNG

Trắc nghiệm rối loạn dạng cơ thể (PHQ-15) là một bảng hỏi để phát hiện những người bệnh ở cơ sở chăm sóc ban đầu có nguy cơ bị rối loạn dạng cơ thể. Trắc nghiệm rối loạn dạng cơ thể (PHQ-15) có độ nhạy 78% và độ đặc hiệu là 71% để chẩn đoán rối loạn dạng cơ thể theo DSM-IV.

Trắc nghiệm rối loạn dạng cơ thể (PHQ -15) bao gồm 15 triệu chứng chiếm hơn 90% trong số các triệu chứng cơ thể được báo cáo, không bao gồm các triệu chứng hô hấp. Trong đó có 13 câu hỏi liên quan đến các triệu chứng cơ thể, hai triệu chứng- cảm thấy mệt mỏi hoặc ít năng lượng và khó ngủ - cũng liên quan đến trầm cảm.

2. CHỈ ĐỊNH

- Sàng lọc và đánh giá rối loạn dạng cơ thể ở người bệnh.

- Đánh giá tiến triển trong điều trị.

- Sử dụng trong nghiên cứu khoa học.

3. CHỐNG CHỈ ĐỊNH

- Không có chống chỉ định.

4. THẬN TRỌNG

- Thận trọng với người bệnh cố tình tăng nặng hoặc giảm nhẹ triệu chứng một cách có chủ đích.

- Trong trường hợp người bệnh không hợp tác (kích động, loạn thần cấp…), trì hoãn thời gian, tiến hành trắc nghiệm khi người bệnh ổn định hơn.

5. CHUẨN BỊ

5.1. Người thực hiện

- 01 bác sĩ chuyên khoa tâm thần hoặc nhà tâm lý lâm sàng.

5.2. Thuốc

5.3. Thiết bị y tế

- Bộ công cụ trắc nghiệm Rối loạn dạng cơ thể (PHQ-15)

- Bút viết…

5.4. Người bệnh

- Cán bộ thực hiện trắc nghiệm giải thích cho người bệnh, người nhà về kỹ thuật trước khi thực hiện: mục đích, cách tiến hành, biến chứng, nguy cơ có thể xảy ra, tiên lượng...

5.5. Hồ sơ bệnh án

- Phiếu chỉ định thực hiện kỹ thuật

5.6. Thời gian thực hiện kỹ thuật: 15-35 phút

5.7. Địa điểm thực hiện kỹ thuật: Phòng thực hiện kỹ thuật

5.8. Kiểm tra hồ sơ và người bệnh

a. Kiểm tra hồ sơ: Kiểm tra phiếu chỉ định kỹ thuật đúng tên, tuổi, chẩn đoán… của người bệnh.

b. Kiểm tra người bệnh: Đúng người bệnh, đúng chẩn đoán, đúng chỉ định kỹ thuật...

6. TIẾN HÀNH QUY TRÌNH KỸ THUẬT

6.1. Bước 1: Làm quen, giải thích

- Chuẩn bị tâm lý cho người bệnh: Làm quen với người bệnh để tạo không khí thoải mái, tránh tâm lý căng thẳng.

- Giải thích lý do, mục đích và sự cần thiết phải thực hiện trắc nghiệm để có sự hợp tác tốt nhất từ người bệnh.

6.2. Bước 2: Thực hiện

- Câu hướng dẫn: “Đây là bảng trắc nghiệm gồm hàng dọc là 15 câu hỏi về các triệu chứng cơ thể, hàng ngang là 3 mức độ. Anh/chị hãy trả lời câu hỏi bằng cách đánh dấu “X” vào ô trống tương ứng với mức độ sát nhất với bản thân ở mỗi câu ở hàng dọc trong khoảng thời gian 1 tuần trở lại đây, trong đó có 3 mức độ Không ảnh hưởng, Ảnh hưởng ít, Ảnh hưởng nhiều”.

- Sau khi người bệnh đã hiểu yêu cầu và cách làm thì bắt đầu tiến hành thực hiện trắc nghiệm theo bộ câu hỏi trắc nghiệm rối loạn dạng cơ thể (PHQ-15) - phần Phụ lục.

- Trong quá trình người bệnh thực hiện trắc nghiệm, cán bộ thực hiện cần quan sát thái độ, biểu hiện và cách làm để hỗ trợ kịp thời; đảm bảo người bệnh thực hiện đúng theo hướng dẫn, hoàn thành trắc nghiệm một cách tốt nhất.

Lưu ý: Trường hợp người bệnh không tự làm được thì cán bộ thực hiện trắc nghiệm phải tiến hành phỏng vấn theo nội dung đã thiết kế.

6.3. Bước 3: Xử lý kết quả

- Tính điểm theo kết quả đánh giá của người được đánh giá.

- Quy ước: Mỗi mục trên PHQ-15 được đánh giá trên thang điểm 3 (0 = không ảnh hưởng; 1 = ảnh hưởng ít; 2 = ảnh hưởng nhiều).

- Đối chiếu bảng đánh giá mức độ rối loạn dạng cơ thể

Bảng tham chiếu mức độ rối loạn dạng cơ thể

6.4. Kết thúc quy trình

- Ghi kết quả của trắc nghiệm vào phiếu chỉ định hoặc in kết quả ra giấy.

- Trả kết quả.

7. THEO DÕI VÀ XỬ LÝ TAI BIẾN

7.1. Tai biến trong khi thực hiện kỹ thuật

- Người bệnh từ chối thực hiện (không hợp tác…) hoặc không thể tiếp tục thực hiện trắc nghiệm (quá mệt mỏi hoặc mất kiểm soát cảm xúc, kích động…), ngừng thực hiện trắc nghiệm.

7.2. Tai biến sau khi thực hiện kỹ thuật: không có

7.3. Biến chứng muộn: không có

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Association AP. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 4th Edition: DSM-4. 5th edition. American Psychiatric Publishing; 2000.

2. Toussaint A, Kroenke K, Baye F, Lourens S. Comparing the Patient Health Questionnaire - 15 and the Somatic Symptom Scale - 8 as measures of somatic symptom burden. J Psychosom Res. 2017;101:44-50. doi:10.1016/ j.jpsychores. 2017.08.002.

3. Kocalevent RD, Hinz A, Brähler E. Standardization of a screening instrument (PHQ-15) for somatization syndromes in the general population. BMC Psychiatry. 2013;13(1):91. doi:10.1186/1471-244X-13-91.

4. Kroenke K, Spitzer RL, Williams JBW. The PHQ-15: validity of a new measure for evaluating the severity of somatic symptoms. Psychosom Med. 2002; 64(2): 258-266. doi:10.1097/00006842-200203000-00008.

PHỤ LỤC

TRẮC NGHIỆM RỐI LOẠN DẠNG CƠ THỂ (PHQ-15)

Bảng này gồm 15 câu hỏi về các triệu chứng cơ thể. Trả lời câu hỏi bằng cách đánh dấu “X” vào ô trống tương ứng với mức độ sát nhất với bản thân bạn ở mỗi câu trong khoảng thời gian 1 tuần trở lại đây

Trong 7 ngày qua, các triệu chứng sau đã làm phiền bạn ở mức độ như thế nào?

Đừng bỏ sót mục nào!

9. TRẮC NGHIỆM LO ÂU NGƯỜI CAO TUỔI (GAS)
(Geriatric Anxiety Scale- GAS)

1. ĐẠI CƯƠNG

Trắc nghiệm lo âu người cao tuổi (Geriatric Anxiety Scale - GAS) được Daniel L. Segal, Ph.D., và cộng sự nghiên cứu và công bố lần đầu năm 2010, phiên bản 2.0 được đưa ra năm 2013 với mục đích sàng lọc tại cộng đồng về các triệu chứng lo lắng và căng thẳng cho đối tượng người cao tuổi.

GAS là thang tự đánh giá các triệu chứng lo lắng, căng thẳng của người cao tuổi bao gồm bộ ba các vấn đề lo âu: về triệu chứng cơ thể, về nhận thức và về cảm xúc. Các câu hỏi trong GAS đáp ứng đầy đủ các triệu chứng rối loạn lo âu theo DSM-IV.

GAS không những đánh giá bộ ba các vấn đề lo âu ở người cao tuổi mà còn đưa ra mức độ lo âu chung. Thời gian đánh giá trong khoảng một tuần tính đến thời điểm đánh giá với ba mức độ lựa chọn.

2. CHỈ ĐỊNH

- Sàng lọc và đánh giá rối loạn lo âu ở người cao tuổi.

- Đánh giá trong tiến triển điều trị.

- Sử dụng trong nghiên cứu khoa học.

3. CHỐNG CHỈ ĐỊNH

- Không có chống chỉ định.

4. THẬN TRỌNG

- Thận trọng với người bệnh cố tình tăng nặng hoặc giảm nhẹ triệu chứng một cách có chủ đích.

- Trong trường hợp người bệnh không hợp tác (kích động, loạn thần cấp…), trì hoãn thời gian, tiến hành trắc nghiệm khi người bệnh ổn định hơn.

5. CHUẨN BỊ

5.1. Người thực hiện

- 01 bác sĩ chuyên khoa tâm thần hoặc nhà tâm lý lâm sàng.

5.2. Thuốc

5.3. Thiết bị y tế

- Bộ công cụ trắc nghiệm lo âu người cao tuổi (GAS)

- Bút viết

5.4. Người bệnh

- Cán bộ thực hiện trắc nghiệm giải thích cho người bệnh, người nhà về kỹ thuật trước khi thực hiện: mục đích, cách tiến hành, biến chứng, nguy cơ có thể xảy ra, tiên lượng...

5.5. Hồ sơ bệnh án

- Phiếu chỉ định thực hiện kỹ thuật

5.6. Thời gian thực hiện kỹ thuật: 15-35 phút

5.7. Địa điểm thực hiện kỹ thuật: Phòng thực hiện kỹ thuật

5.8. Kiểm tra hồ sơ và người bệnh

a. Kiểm tra hồ sơ: Kiểm tra phiếu chỉ định kỹ thuật đúng tên, tuổi, chẩn đoán… của người bệnh.

b. Kiểm tra người bệnh: Đúng người bệnh, đúng chẩn đoán, đúng chỉ định kỹ thuật...

6. TIẾN HÀNH QUY TRÌNH KỸ THUẬT

6.1. Bước 1: Làm quen, giải thích

- Chuẩn bị tâm lý cho người bệnh: Làm quen với người bệnh để tạo không khí thoải mái, tránh tâm lý căng thẳng.

- Giải thích lý do, mục đích và sự cần thiết phải thực hiện trắc nghiệm để có sự hợp tác tốt nhất từ người bệnh.

6.2. Bước 2: Thực hiện

- Câu hướng dẫn: “Bảng này gồm 30 câu hỏi mô tả một số vấn đề về triệu chứng cơ thể, nhận thức cũng như cảm xúc thường gặp phải ở người cao tuổi. Ông/bà hãy trả lời bằng cách khoanh tròn vào con số tương ứng với mức độ mà ông/bà cảm thấy phù hợp nhất với bản thân mình trong một tuần qua, trong đó “0” là “Không có”; “1” là “Thỉnh thoảng”; “2” là “Phần lớn thời gian” và “3” là “Hầu hết thời gian”.

- Sau khi người bệnh đã hiểu yêu cầu và cách làm thì bắt đầu tiến hành thực hiện trắc nghiệm theo bộ câu hỏi trắc nghiệm lo âu người cao tuổi GAS - phần Phụ lục.

- Trong quá trình người bệnh thực hiện trắc nghiệm, cán bộ thực hiện cần quan sát thái độ, biểu hiện và cách làm để hỗ trợ kịp thời; đảm bảo người bệnh thực hiện đúng theo hướng dẫn, hoàn thành trắc nghiệm một cách tốt nhất.

Lưu ý: Trường hợp người bệnh không tự làm được thì cán bộ thực hiện trắc nghiệm phải tiến hành phỏng vấn theo nội dung đã thiết kế.

6.3. Bước 3: Xử lý kết quả

- Tính điểm theo kết quả đánh giá của người được đánh giá.

- Quy ước: chỉ tính điểm 25 câu đầu tiên. Cộng điểm người bệnh lựa chọn theo 3 tiểu thang dựa mã quy ước sau: S là Lo âu - Cơ thể; A là Lo âu - Cảm xúc và C là Lo âu - Nhận thức.

- Đối chiếu điểm số của người bệnh với bảng tham chiếu mức độ lo âu người cao tuổi

Bảng tham chiếu mức độ lo âu người cao tuổi