Sáp nhập thôn, tổ dân phố khi nào sẽ thực hiện? Mô hình chính quyền địa phương 02 cấp sau sắp xếp ĐVHC như thế nào?

Thôn, tổ dân phố được quy định như thế nào?

Thôn, làng, ấp, bản, buôn, bon, phum, sóc,... (gọi chung là thôn); thôn được tổ chức ở xã; dưới xã là thôn.

Tổ dân phố, khu phố, khối phố, khóm, tiểu khu,... (gọi chung là tổ dân phố); tổ dân phố được tổ chức ở phường, thị trấn; dưới phường, thị trấn là tổ dân phố.

Thôn, tổ dân phố không phải là một cấp hành chính mà là tổ chức tự quản của cộng đồng dân cư có chung địa bàn cư trú trong một khu vực ở một xã, phường, thị trấn (xã, phường, thị trấn sau đây gọi chung là cấp xã); nơi thực hiện dân chủ trực tiếp và rộng rãi để phát huy các hình thức hoạt động tự quản, tổ chức nhân dân thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và nhiệm vụ cấp trên giao.

Căn cứ pháp lý: Điều 2 Thông tư 04/2012/TT-BNV

Sáp nhập thôn, tổ dân phố khi nào sẽ thực hiện?

Tại mục 2 Phần II Nghị quyết 18-NQ/TW ngày 25/10/2027, Ban Chấp hành Trung ương đề ra mục tiêu cụ thể về đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy chính trị tinh gọn, trong đó có một số nội dung liên quan đến hoạt động của thôn, tổ dân phố như sau:

+ Đến năm 2021: Sắp xếp thu gọn hợp lý các đơn vị hành chính cấp xã chưa đạt 50% tiêu chuẩn theo quy định về quy mô dân số, diện tích tự nhiên và giảm số lượng thôn, tổ dân phố

+ Từ năm 2021 đến năm 2030: Cơ bản hoàn thành việc sắp xếp thu gọn các đơn vị hành chính cấp huyện, xã và thôn, tổ dân phố theo tiêu chuẩn quy định.

Tuy nhiên, mới đây tại mục V Phần thứ hai Đề án ban hành kèm theo Quyết định 759/QĐ-TTg ngày 14/4/2025 có đề cập đến nội dung sau:

+ Đối với thôn, tổ dân phố của cấp xã: Tiếp tục xác định thôn, tổ dân phố là tổ chức tự quản của cộng đồng dân cư, không phải là cấp hành chính; trước mắt giữ nguyên thôn, tổ dân phố hiện có. Chính phủ chỉ đạo Bộ Nội vụ nghiên cứu và xác định lộ trình sắp xếp, tổ chức lại thôn, tổ dân phố theo hướng tinh gọn, phục vụ trực tiếp đời sống của cộng đồng dân cư trên địa bàn cấp xã.

Như vậy, ở thời điểm hiện tại các tỉnh, thành đang triển khai nhiệm vụ sáp nhập tỉnh, sắp xếp lại đơn vị hành chính theo mô hình chính quyền địa phương 02 cấp. Đối với việc sáp nhập thôn, tổ dân phố vẫn chưa có thông báo cụ thể; thôn, tổ dân phố không phải là cấp đơn vị hành chính nên không nằm trong kế hoạch sáp nhập tỉnh, sắp xếp ĐVHC ở thời điểm hiện tại. Trước mắt sẽ giữ nguyên thôn, tổ dân phố hiện có theo chỉ đạo từ Thủ tướng. Việc sáp nhập thôn, tổ dân phố vẫn đang trong thời gian lên phương án, kế hoạch và nghiên cứu lộ trình sắp xếp, thời gian cụ thể sẽ do cấp có thẩm quyền quyết định.

Sáp nhập thôn, tổ dân phố khi nào thực hiện? (Hình từ internet)

Mô hình chính quyền địa phương 02 cấp được tổ chức lại như thế nào?

Tại Đề án Ban hành kèm theo Quyết định 759/QĐ-TTg đã quy định chi tiết phương án tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp như sau:

(1) Cấp tỉnh gồm tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; 

Cơ bản giữ nguyên như mô hình tổ chức chính quyền địa phương cấp tỉnh như hiện nay, cụ thể như sau: 

+ Chính quyền địa phương cấp tỉnh gồm có Hội đồng nhân dân (HĐND) và Ủy ban nhân dân (UBND); 

+ HĐND tỉnh thành lập 03 Ban là Ban Pháp chế, Ban Kinh tế - Ngân sách, Ban Văn hóa - Xã hội (đối với tỉnh có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số có thể thành lập thêm Ban Dân tộc). HĐND thành phố trực thuộc trung ương thành lập 04 Ban (Ban Pháp chế, Ban Kinh tế - Ngân sách, Ban Văn hóa - Xã hội và Ban Đô thị) theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025. 

+ Việc tổ chức các cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh thực hiện theo quy định của Chính phủ. 

+ Nhập nguyên trạng các cơ quan thuộc HĐND, cơ quan chuyên môn và tổ chức hành chính khác thuộc UBND ở ĐVHC cấp tỉnh mới hình thành sau sắp xếp. Đối với các cơ quan chuyên môn đặc thù thuộc HĐND, UBND cấp tỉnh thì việc tổ chức các cơ quan này do chính quyền địa phương cấp tỉnh quyết định phù hợp với quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương và hướng dẫn của Chính phủ. 

[2] Cấp xã gồm xã, phường (trong đất liền) và đặc khu (ở hải đảo).

 + Chính quyền địa phương cấp xã gồm có HĐND và UBND. 

+ HĐND cấp xã thành lập 02 Ban là Ban Pháp chế và Ban Kinh tế - Xã hội. 

+ Về tổ chức cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp xã: Do bỏ toàn bộ ĐVHC cấp huyện, tổ chức sắp xếp lại các ĐVHC cấp xã để hình thành các ĐVHC cấp xã có quy mô lớn hơn so với cấp xã hiện nay; đồng thời chuyển toàn bộ nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương cấp huyện hiện nay về cho xã, phường, đặc khu thực hiện. Theo đó, Chính phủ dự kiến UBND cấp xã tổ chức tối đa 04 Phòng chuyên môn và tương đương phù hợp với đặc điểm đô thị, nông thôn, hải đảo (đặc khu). 

Đối với ĐVHC cấp xã giữ nguyên trạng (không sắp xếp) thì có thể không tổ chức Phòng chuyên môn. Chính phủ dự kiến bố trí tăng thêm 01 Phó Chủ tịch UBND và một số công chức cho UBND cấp xã nơi không tổ chức Phòng chuyên môn và giao chính quyền địa phương cấp tỉnh quyết định cụ thể đối với từng ĐVHC cấp xã trên địa bàn. 

Đối với trường hợp sắp xếp từ 02 ĐVHC cấp xã trở lên thành 01 ĐVHC cấp xã mới, định hướng tổ chức tối đa 04 Phòng chuyên môn và tương đương thuộc UBND cấp xã. Giao UBND cấp tỉnh căn cứ vào điều kiện phát triển kinh tế xã hội, quy mô diện tích tự nhiên, dân số, đặc thù quản lý của từng ĐVHC cấp xã để quyết định số lượng cơ quan chuyên môn thuộc UBND của từng cấp xã cho phù hợp với thực tiễn, bảo đảm tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả theo hướng dẫn của Chính phủ. 

+ Định hướng tổ chức 04 Phòng và tương đương với các chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn như sau: 

(1) Văn phòng HĐND và UBND (tham mưu thực hiện nhiệm vụ chung của HĐND và UBND cấp xã) 

(2) Phòng Kinh tế (đối với xã, đặc khu) hoặc Phòng Kinh tế, Hạ tầng và Đô thị (đối với phường và đặc khu Phú Quốc) 

(3) Phòng Văn hóa - Xã hội: tham mưu, giúp UBND cấp xã thực hiện chức năng quản lý nhà nước về:

(4) Trung tâm phục vụ hành chính công:

Tham mưu, giúp UBND cấp xã thực hiện các nhiệm vụ về xây dựng chính quyền điện tử; tổ chức triển khai thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong giải quyết các thủ tục hành chính và cung ứng các dịch vụ công trực tiếp đến người dân, doanh nghiệp trên địa bàn. 

Phối hợp với các cơ quan nhà nước ở Trung ương tổ chức theo ngành dọc trên địa bàn để tiếp nhận và trả kết quả thủ tục hành chính của người dân, doanh nghiệp trên địa bàn. 

Lưu ý: Đối với chính quyền địa phương đặc khu (hải đảo), chức năng, nhiệm vụ của các phòng và các dịch vụ công phục vụ người dân tại Trung tâm phục vụ hành chính công sẽ được điều chỉnh phù hợp với nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương đặc khu. 

Xem thêm:

• Sơ đồ tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp sau sáp nhập tỉnh 2025
• Chính thức giao chính quyền cấp xã quản lý nhà nước về giáo dục khi tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp
• Công văn 03: Sau sáp nhập đơn vị hành chính định hướng bình quân mỗi cấp xã có 32 biên chế, chuyển 100% biên chế cấp huyện về xã