08 Nguyên tắc quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa trong Luật Di sản văn hóa 2024 là gì?
Căn cứ vào quy định tại Điều 6 Luật Di sản văn hóa 2024 thì 08 nguyên tắc quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa bao gồm:
1. Mọi di sản văn hóa trên lãnh thổ Việt Nam, có xuất xứ ở trong nước hoặc từ nước ngoài, thuộc các hình thức sở hữu đều được quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị theo quy định của Luật Di sản văn hóa 2024 và quy định khác của pháp luật có liên quan.
2. Quản lý, bảo vệ, phát huy giá trị di sản văn hóa là quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của mọi cơ quan, tổ chức, cộng đồng và cá nhân.
3. Di sản văn hóa của Việt Nam ở nước ngoài được bảo hộ theo luật pháp quốc tế và theo quy định của điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.
4. Bảo đảm lợi ích quốc gia, dân tộc, hài hòa với quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cộng đồng, cá nhân; tôn trọng sự đa dạng văn hóa, sự đối thoại giữa các cộng đồng và tính đặc thù dân tộc, vùng, miền.
5. Ưu tiên bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa có nguy cơ bị mai một, thất truyền, di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh, di sản văn hóa của cộng đồng các dân tộc thiểu số, miền núi, biên giới, hải đảo, các dân tộc thiểu số rất ít người và những di sản văn hóa có giá trị toàn cộng đồng, xã hội.
6. Bảo đảm giữ gìn tối đa yếu tố gốc cấu thành di tích và tính nguyên gốc của di sản tư liệu; giá trị và hình thức thể hiện vốn có của di sản văn hóa phi vật thể.
7. Tôn trọng quyền của chủ thể di sản văn hóa phi vật thể và nghệ nhân di sản văn hóa phi vật thể trong việc quyết định các yếu tố cần được bảo vệ và hình thức, mức độ cần được phát huy của di sản văn hóa; xác định nguy cơ, tác động đe dọa sự tồn tại và lựa chọn giải pháp bảo vệ di sản văn hóa.
8. Lồng ghép việc bảo vệ, phát huy giá trị di sản văn hóa vào chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia, vùng, địa phương.
08 Nguyên tắc quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa trong Luật Di sản văn hóa 2024 là gì? (Hình từ Internet)
Di sản văn hóa phi vật thể bao gồm các loại hình nào?
Căn cứ vào quy định tại Điều 10 Luật Di sản văn hóa 2024 thì di sản văn hóa phi vật thể bao gồm các loại hình sau:
- Biểu đạt và truyền thống truyền khẩu gồm các hình thức thể hiện thông tin bằng ngôn ngữ, tiếng nói, chữ viết, ký tự và ngữ văn dân gian;
- Nghệ thuật trình diễn dân gian gồm âm nhạc, múa, hát, sân khấu truyền thống và các hình thức trình diễn dân gian khác;
- Tập quán xã hội và tín ngưỡng gồm các thực hành thường xuyên, ổn định, thể hiện quan niệm, niềm tin của cộng đồng, thông qua các lễ nghi gắn liền với phong tục, tập quán truyền thống mang bản sắc văn hóa của cộng đồng chủ thể;
- Lễ hội truyền thống gồm các thực hành nghi lễ và sinh hoạt văn hóa dân gian của cộng đồng, được thực hiện theo chu kỳ tại không gian văn hóa liên quan;
- Tri thức dân gian gồm tri thức về tự nhiên và vũ trụ, sức khỏe và đời sống con người, lao động, sản xuất, phòng bệnh, chữa bệnh, ẩm thực, trang phục và các tri thức dân gian khác;
- Nghề thủ công truyền thống gồm các thực hành thủ công bằng tri thức, kỹ năng, kỹ thuật, bí quyết, nghệ thuật cùng với công cụ, đồ vật, đồ tạo tác, nguyên vật liệu tự nhiên, tạo ra các sản phẩm mang bản sắc văn hóa của cộng đồng chủ thể.
Di sản văn hóa phi vật thể được ghi danh vào Danh mục quốc gia về di sản văn hóa phi vật thể khi đáp ứng đủ các tiêu chí nào?
Căn cứ vào khoản 2 Điều 12 Luật Di sản văn hóa 2024 quy định về danh mục, danh sách và tiêu chí ghi danh, ghi danh bổ sung về di sản văn hóa phi vật thể như sau:
Danh mục, danh sách và tiêu chí ghi danh, ghi danh bổ sung về di sản văn hóa phi vật thể
1. Di sản văn hóa phi vật thể được ghi danh, ghi danh bổ sung vào danh mục, danh sách sau đây:
a) Danh mục quốc gia về di sản văn hóa phi vật thể;
b) Danh sách của UNESCO bao gồm: Danh sách di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp, Danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, Đăng ký những thực hành bảo vệ tốt.
2. Di sản văn hóa phi vật thể được ghi danh, ghi danh bổ sung vào Danh mục quốc gia về di sản văn hóa phi vật thể khi đáp ứng đủ các tiêu chí sau đây:
a) Là di sản văn hóa phi vật thể trong Danh mục kiểm kê di sản văn hóa phi vật thể;
b) Có tính đại diện, thể hiện bản sắc của cộng đồng, địa phương;
c) Có khả năng phục hồi và tồn tại lâu dài;
d) Biện pháp bảo vệ được đề xuất có tính khả thi;
đ) Được cộng đồng đồng thuận, tự nguyện đề cử và cam kết bảo vệ.
...
Như vậy, theo quy định trên thì di sản văn hóa phi vật thể được ghi danh vào Danh mục quốc gia về di sản văn hóa phi vật thể phải đáp ứng đủ các tiêu chí:
- Di sản văn hóa phi vật thể phải có trong Danh mục kiểm kê di sản văn hóa phi vật thể.
- Di sản cần có tính đại diện, thể hiện bản sắc của cộng đồng, địa phương.
- Di sản phải có khả năng phục hồi và tồn tại lâu dài.
- Biện pháp bảo vệ di sản được đề xuất có tính khả thi.
- Di sản cần được cộng đồng đồng thuận, tự nguyện đề cử và cam kết bảo vệ.
Lưu ý: Luật Di sản văn hóa 2024 có hiệu lực từ ngày 01/07/2025.