Soạn bài Độc Tiểu Thanh kí đơn giản dễ hiểu nhất? Học sinh lớp 11 cần trang bị những kiến thức văn học nào?

I. Trả lời câu hỏi phần trước khi đọc

Câu 1: Kể tên một vài tác phẩm văn chương Việt Nam viết về thân phận bất hạnh của người phụ nữ mà em biết.

- Chuyện người con gái Nam Xương (Nguyễn Dữ)

- Tự tình (Hồ Xuân Hương)

- Bánh trôi nước (Hồ Xuân Hương)

- Chinh phụ ngâm (Đặng Trần Côn - Đoàn Thị Điểm dịch)

Câu 2: Qua nhân vật Thúy Kiều, hãy chia sẻ cảm nghĩ về số phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến.

- Người phụ nữ tài sắc thường phải chịu nhiều nỗi truân chuyên.

- Họ không được học hành, thi cử như nam giới.

- Họ không có quyền tự quyết trong tình yêu và hôn nhân.

II. Trả lời câu hỏi trong khi đọc

[1] Theo dõi mạch cảm xúc của tác giả trong bài thơ.

Nguyễn Du bắt đầu từ nỗi thương xót cho số phận Tiểu Thanh – một người con gái tài hoa nhưng bạc mệnh.

Từ thương một người, ông mở rộng thành sự thương cảm với muôn kiếp hồng nhan.

Từ thương người, ông tự thương chính mình, đặt câu hỏi về số phận bản thân trong tương lai.

[2] Chú ý sự đồng cảm với bi kịch của người phụ nữ và cảm thán về thân phận của mình.

Nguyễn Du không chỉ thương xót Tiểu Thanh mà còn suy tư về kiếp tài hoa bạc mệnh.

Câu hỏi cuối bài thơ hướng về tương lai: liệu ba trăm năm sau có ai thấu hiểu và cảm thông cho mình?

III. Trả lời câu hỏi sau khi đọc

Câu 1: Nội dung hai câu đề có mối quan hệ logic như thế nào?

Hai câu thơ đối lập giữa quá khứ và hiện tại: Tây Hồ hoa uyển (vườn hoa bên Tây Hồ) → thành khư (gò hoang).

Nguyễn Du nhấn mạnh sự cô đơn và sự tương đồng giữa ông và Tiểu Thanh – hai con người tài hoa nhưng bất hạnh.

Câu 2: Chỉ ra và nhận xét mối quan hệ về ý trong hai câu thực.

Nguyên văn hai câu thơ:

"Chi phấn hữu thần liên tử hậu,

Văn chương vô mệnh lụy phần dư."

Dịch nghĩa:

Son phấn có thần nên vẫn phải xót xa về những việc sau khi chết,

Văn chương không có số mệnh, phải chịu lụy bị đốt dở.

“Son phấn” tượng trưng cho nhan sắc → hữu hình nhưng vẫn chịu bất hạnh.

“Văn chương” tượng trưng cho tài năng → vô hình nhưng vẫn bị hủy hoại.

Phép đối đã thể hiện triết lý tài mệnh tương đố: người có tài sắc thường phải chịu đau khổ.

Câu 3: Phân tích cảm xúc và suy ngẫm của tác giả trong hai câu luận.

"Cổ kim hận sự" (mối hận xưa và nay) → Bi kịch của những người tài hoa bạc mệnh là nỗi đau muôn đời.

"Thiên nan vấn" (khó mà hỏi trời được) → Một câu hỏi không có lời giải đáp, thể hiện sự phẫn uất.

Nguyễn Du tự nhận mình cũng mang nỗi oan lạ lùng ấy (kỳ oan ngã tự cư).

Câu 4: Chia sẻ suy nghĩ về tâm sự của Nguyễn Du ở hai câu kết.

Nguyễn Du thể hiện nỗi cô đơn của người nghệ sĩ lớn giữa dòng đời.

Ông tìm thấy tri kỷ ở quá khứ (nàng Tiểu Thanh) nhưng vẫn mong có người tri âm ở tương lai.

Câu 5: Tác giả đã khái quát bi kịch chung của những người tài hoa trong xã hội phong kiến như thế nào?

"Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau" → Tài năng thường đi kèm với số phận bi thảm.

"Trời xanh quen thói má hồng đánh ghen" → Cái đẹp thường bị vùi dập.

Nguyễn Du thể hiện triết lý nhân sinh sâu sắc và đồng cảm với những số phận tài hoa bạc mệnh.

Câu 6: Giới thiệu một số tác phẩm viết về đề tài người phụ nữ của Nguyễn Du.

Điếu La Thành ca giả

Vọng phu thạch

Long Thành cầm giả ca

Dương Phi cố lý

Sở kiến hành

Văn tế sống hai cô gái Trường Lưu

IV. Kết nối đọc – viết

Bài tập: Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) so sánh nội dung hai câu luận của bài thơ Độc Tiểu Thanh ký với hai câu thơ trong Truyện Kiều:

"Đau đớn thay phận đàn bà,

Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung."

Đoạn văn tham khảo:

Hai câu thơ trong Truyện Kiều là lời than thở về số phận bất hạnh của người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Khi đứng trước nấm mồ Đạm Tiên, Thúy Kiều nhận ra rằng những người phụ nữ tài hoa thường chịu nhiều oan trái. Lời thơ thể hiện sự đau xót trước quy luật nghiệt ngã: cái tài và cái đẹp luôn bị số phận trêu ngươi.

Tương tự, hai câu luận trong Độc Tiểu Thanh ký cũng bàn về số phận bi kịch của người tài hoa. Nguyễn Du không chỉ thương Tiểu Thanh mà còn mở rộng nỗi đau đến tất cả những người tài mệnh tương đố, trong đó có chính mình. Nếu hai câu thơ trong Truyện Kiều là lời cảm thán của Kiều, thì hai câu luận trong Độc Tiểu Thanh ký lại là sự khái quát triết lý sâu sắc của Nguyễn Du về số phận con người.