Công nghệ thông tin là gì? Ngành CNTT học gì & ra trường làm gì?

Công nghệ thông tin là gì? Vì sao lại “hot” đến vậy?

Công nghệ thông tin (CNTT) là lĩnh vực sử dụng hệ thống máy tính, phần mềm, mạng Internet và các công nghệ liên quan để xử lý, lưu trữ, truyền tải và bảo mật thông tin. Mọi hoạt động từ gửi email, dùng mạng xã hội, thanh toán online cho đến hệ thống ngân hàng, bệnh viện, sản xuất… đều có “bóng dáng” của CNTT phía sau.

Công nghệ thông tin là gì? Ngành CNTT học gì & ra trường làm gì? (Hình từ Internet)

Ở góc độ nghề nghiệp, người làm CNTT thường tham gia vào những công việc như:

- Phân tích yêu cầu và xây dựng phần mềm, ứng dụng, website, hệ thống nội bộ.

- Thiết kế, quản trị hệ thống mạng, máy chủ, cơ sở dữ liệu.

- Bảo mật dữ liệu, phát hiện và xử lý tấn công mạng.

- Phân tích dữ liệu lớn để hỗ trợ quyết định kinh doanh.

- Tự động hóa quy trình, xây dựng hệ thống thông minh (AI, IoT…).

CNTT trở thành ngành mũi nhọn vì gắn trực tiếp với chuyển đổi số trong doanh nghiệp và cơ quan nhà nước. Khi mọi thứ dần dịch chuyển lên môi trường số, nhu cầu tuyển dụng nhân sự CNTT tăng đều qua từng năm, từ vị trí lập trình viên cơ bản đến chuyên gia AI, an ninh mạng, khoa học dữ liệu.

Với người trẻ, CNTT hấp dẫn vì:

- Có thể tìm việc làm đa dạng: doanh nghiệp trong nước, công ty outsourcing, startup, làm việc từ xa cho công ty nước ngoài.

- Thu nhập ở mặt bằng khá cao so với nhiều ngành khác, đặc biệt từ nhóm Middle level trở lên.

- Cơ hội thử sức ở nhiều vai trò: kỹ thuật thuần, kết hợp kinh doanh (BA, Product), hoặc đi theo hướng quản lý.

Đọc thêm: Tại sao ngành công nghệ thông tin lại thu hút sự quan tâm của giới trẻ hiện nay?

Công nghệ thông tin gồm những ngành, chuyên ngành nào?

CNTT không chỉ có “học lập trình”. Ở bậc đại học, chương trình thường chia thành một số hướng chính dưới đây. Mỗi trường có thể đặt tên hơi khác nhau, nhưng nội dung cốt lõi tương đương.

1. Khoa học máy tính

Tập trung vào nền tảng lý thuyết và thuật toán:

- Nghiên cứu cấu trúc dữ liệu, giải thuật, hệ điều hành, ngôn ngữ lập trình.

- Phát triển các hệ thống phần mềm phức tạp, tối ưu hiệu năng, xử lý khối lượng dữ liệu lớn.

Phù hợp với người thích tư duy logic, toán, thuật toán. Ra trường dễ “rẽ” sang lập trình, khoa học dữ liệu, AI.

2. Công nghệ / Kỹ thuật phần mềm

Đây là hướng phát triển sản phẩm phần mềm từ A-Z:

- Phân tích yêu cầu, thiết kế kiến trúc hệ thống.

- Lập trình, kiểm thử, triển khai và bảo trì phần mềm.

- Làm việc trong quy trình Agile/Scrum cùng team Product, Tester, DevOps…

Đây là chuyên ngành phổ biến nhất, gắn trực tiếp với nhu cầu ứng tuyển vị trí Lập trình viên, Software Engineer, Web/Mobile Developer trên thị trường.

3. Khoa học dữ liệu và Trí tuệ nhân tạo (AI, Data Science)

Tập trung vào dữ liệu và mô hình thông minh:

- Thu thập, làm sạch, phân tích dữ liệu lớn (Big Data).

- Dùng Machine Learning, Deep Learning để dự đoán, phân loại, gợi ý.

- Ứng dụng trong tài chính, thương mại điện tử, y tế, marketing, sản xuất…

Đây là nhóm ngành “thiếu nhân lực nhưng yêu cầu nền tảng vững”: toán, xác suất, lập trình, tiếng Anh đọc tài liệu.

4. Mạng máy tính, An toàn / An ninh thông tin

Nhóm này tập trung vào hệ thống mạng và bảo mật:

- Thiết kế, xây dựng, vận hành hệ thống mạng trong doanh nghiệp, data center.

- Cấu hình firewall, VPN, hệ thống giám sát an ninh.

- Phát hiện lỗ hổng, kiểm thử xâm nhập (pentest), ứng phó sự cố tấn công mạng.

Nhiều ngân hàng, tập đoàn lớn hiện sẵn sàng trả lương cao hơn mặt bằng cho nhân sự an ninh mạng có kinh nghiệm.

5. Hệ thống thông tin quản lý (MIS)

Nằm giữa CNTT và kinh doanh:

- Thiết kế hệ thống quản lý thông tin cho doanh nghiệp (ERP, CRM, HRM…).

- Phân tích quy trình nghiệp vụ, đề xuất giải pháp số hóa.

- Quản lý dữ liệu, báo cáo, hỗ trợ nhà quản trị ra quyết định.

Phù hợp với người thích kết hợp kỹ thuật và nghiệp vụ, có thể đi xa ở vai trò Business Analyst, Product Owner.

6. Kỹ thuật máy tính, IoT, nhúng

Tập trung vào giao điểm giữa phần cứng và phần mềm:

- Thiết kế mạch, lập trình vi điều khiển cho thiết bị thông minh, hệ thống nhúng.

- Phát triển sản phẩm IoT, nhà thông minh, hệ thống điều khiển trong xe, máy móc.

Nhóm này hợp với người thích điện - điện tử, chế tạo, thiết bị.

Gợi ý: Trước khi chọn chuyên ngành, nên xem kỹ chương trình đào tạo và hình dung mình muốn ra trường làm gì: thiên về viết code sản phẩm, làm dữ liệu, bảo mật, hay kết hợp kinh doanh - quản lý.

Học Công nghệ thông tin ra trường làm gì? Nhóm nghề và thu nhập tham khảo

Câu hỏi “CNTT ra trường làm gì” thực tế tách thành hai vế: có những nhóm nghề nào và cơ hội việc làm ra sao.

Học Công nghệ thông tin ra trường làm gì? (Hình từ Internet)

1. Nhóm nghề tiêu biểu trong ngành CNTT

Dưới đây là các nhóm vị trí phổ biến, đang tuyển dụng mạnh:

- Lập trình viên / Software Engineer (Web, Mobile, Backend, Frontend): Phát triển ứng dụng web, app, hệ thống nội bộ.

- Thu nhập tham khảo:

+ Mới ra trường: khoảng 10-18 triệu đồng/tháng (tùy công ty, ngoại ngữ, tech stack).

+ Từ 3-5 năm kinh nghiệm: có thể từ 25-40 triệu đồng/tháng, cao hơn nếu làm cho doanh nghiệp nước ngoài.

- Kỹ sư dữ liệu, Data Scientist, AI Engineer: Xử lý dữ liệu lớn, xây dựng mô hình dự đoán, hệ thống gợi ý, chatbot, nhận diện hình ảnh… Thu nhập thường cao hơn mặt bằng lập trình viên thông thường vì thiếu nhân lực chất lượng.

- Chuyên viên an ninh mạng / An toàn thông tin: Xây dựng, vận hành hệ thống bảo mật, kiểm thử xâm nhập, phát hiện và xử lý tấn công. Nhu cầu cao tại ngân hàng, tập đoàn, công ty fintech, doanh nghiệp nhà nước có hệ thống trọng yếu.

- DevOps Engineer, System Administrator: Vận hành hạ tầng server, CI/CD, tối ưu hệ thống đảm bảo ứng dụng chạy ổn định, ít downtime. Vị trí này nằm ở giữa “code” và “hạ tầng”, phù hợp với người thích mày mò hệ thống.

- Game Developer, Multimedia Developer: Lập trình game, ứng dụng giải trí, thực tế ảo. Việt Nam có nhiều studio làm game cho thị trường quốc tế, nhu cầu tuyển vẫn đều.

- Business Analyst (BA), Product Owner/Manager, IT Project Manager: Phân tích yêu cầu nghiệp vụ, viết tài liệu, phối hợp team dev xây dựng sản phẩm. Phù hợp người có nền tảng kỹ thuật nhưng thích giao tiếp, phân tích kinh doanh, định hướng sản phẩm.

Ngoài các nhóm trên, nhiều người học CNTT còn chọn hướng freelance (nhận dự án theo giờ) hoặc tự phát triển sản phẩm, startup trong lĩnh vực công nghệ.

2. Nhu cầu tuyển dụng và cơ hội việc làm CNTT

Thị trường lao động hiện:

- Doanh nghiệp ở hầu hết ngành nghề (ngân hàng, bán lẻ, logistics, sản xuất, giáo dục…) đều cần nhân sự IT để số hóa quy trình.

- Các công ty phần mềm, công ty outsourcing liên tục tuyển dụng số lượng lớn lập trình viên, tester, DevOps, BA, Data.

- Xu hướng làm việc từ xa mở thêm cơ hội nhận dự án, việc làm online cho thị trường Mỹ, châu Âu, Nhật, Hàn…

Sau khi tốt nghiệp, người học CNTT có thể:

- Tìm việc làm chính thức tại doanh nghiệp trong nước thông qua các sàn việc làm như NhanSu.vn, TOPCV, CareerViet...: truy cập trang tổng hợp việc làm  rồi dùng bộ lọc ngành nghề “Công nghệ thông tin”. Việc làm Công nghệ thông tin trên NhanSu.vn

- Chuẩn bị CV xin việc chuẩn ngành CNTT, trình bày rõ kỹ năng ngôn ngữ lập trình, dự án đã làm, GitHub/Portfolio. Có thể sử dụng kho mẫu tại: Mẫu CV cho ứng viên Công nghệ thông tin.

- Trong trường hợp cần nộp hồ sơ trực tiếp, có thể tham khảo thêm cách soạn đơn xin việc đúng chuẩn.

Nếu đã đi làm và muốn chuyển sang vai trò quản lý, có thể lên lộ trình từ Developer → Team Leader → Project Manager → Solution Architect / CTO.

Ở phía doanh nghiệp, khi cần đăng tuyển và tìm hồ sơ nhân sự CNTT, có thể sử dụng hệ thống tuyển dụng của NhanSu.vn tại:
https://tuyendung.nhansu.vn/.