Cát tặc là gì? Hành vi khai thác cát trái phép có bị xử phạt không?

Cát tặc là gì?

Cát tặc là cụm từ được sử dụng để chỉ những cá nhân hoặc nhóm người tham gia vào hoạt động khai thác cát trái phép, thường xảy ra trên các sông, suối, lòng hồ hoặc khu vực ven biển. Đây là một vấn nạn phổ biến ở nhiều địa phương, đặc biệt là tại các khu vực có nguồn cát dồi dào, nơi việc khai thác bất hợp pháp diễn ra nhằm trục lợi từ tài nguyên cát mà không tuân theo quy định pháp luật.

Tác hại của cát tặc:

Xói lở đất và biến đổi dòng chảy

Khi cát bị khai thác quá mức, lòng sông, suối và bờ sông sẽ bị sụt lún, dẫn đến hiện tượng xói lở đất nghiêm trọng. Điều này gây mất đất canh tác nông nghiệp, đe dọa trực tiếp đến nhà cửa và cuộc sống của người dân sống ven sông. Hơn nữa, việc biến đổi dòng chảy do khai thác cát cũng làm tăng nguy cơ ngập lụt và ảnh hưởng đến hệ sinh thái tự nhiên của vùng sông nước.

Suy thoái môi trường và mất cân bằng sinh thái

Khai thác cát bừa bãi phá vỡ sự cân bằng của môi trường sống dưới nước. Động vật thủy sinh, như cá và các loài sinh vật nhỏ, mất đi nơi trú ẩn và nguồn thức ăn do lòng sông bị đào xới. Việc sử dụng tàu hút cát công suất lớn còn làm nước sông bị vẩn đục, ảnh hưởng đến chất lượng nguồn nước và đời sống sinh hoạt của người dân.

Gây mất an ninh trật tự và nguy cơ hình thành tội phạm có tổ chức

Các nhóm cát tặc thường hoạt động theo hình thức có tổ chức, với sự tham gia của nhiều đối tượng. Khi bị truy quét, chúng có thể sử dụng vũ lực để chống trả hoặc hối lộ cán bộ nhằm tránh bị xử phạt. Điều này gây mất an ninh trật tự, tạo ra tâm lý bất an trong cộng đồng dân cư.

Làm suy giảm nguồn tài nguyên thiên nhiên quý giá

Nguồn cát tự nhiên là tài nguyên không tái tạo nhanh chóng. Nếu không được khai thác một cách bền vững, nguồn cát sẽ cạn kiệt, dẫn đến khan hiếm cát phục vụ xây dựng trong tương lai. Thực tế đã cho thấy tại một số địa phương, giá cát xây dựng tăng cao do tình trạng khai thác bừa bãi làm cát ngày càng khan hiếm.

Lưu ý: định nghĩa cát tặc chỉ mang tính chất tham khảo.

Hành vi khai thác cát trái phép có bị xử phạt không? (Hình từ Internet)

Hành vi khai thác cát trái phép có bị xử phạt không?

Căn cứ Điều 48 Nghị định 36/2020/NĐ-CP (được sửa đổi bởi khoản 23 Điều 2 Nghị định 04/2022/NĐ-CP) quy định về xử phạt hành vi khai thác cát trái phép như sau:

Vi phạm về khai thác cát, sỏi lòng sông, suối, hồ, cửa sông; cát, sỏi ở vùng nước nội thủy ven biển mà không có giấy phép khai thác khoáng sản của cơ quan nhà nước có thẩm quyền

1. Phạt tiền đối với hành vi khai thác cát, sỏi lòng sông, suối, hồ, cửa sông; cát, sỏi ở vùng nước nội thủy ven biển mà không có giấy phép khai thác khoáng sản của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, cụ thể như sau:

a) Từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng khi tổng khối lượng khoáng sản đã khai thác tại thời điểm phát hiện vi phạm dưới 10 m3;

b) Từ 30.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng khi tổng khối lượng khoáng sản đã khai thác tại thời điểm phát hiện vi phạm từ 10 m3 đến dưới 20 m3;

c) Từ 50.000.000 đồng đến 80.000.000 đồng khi tổng khối lượng khoáng sản đã khai thác tại thời điểm phát hiện vi phạm từ 20 m3 đến dưới 30 m3;

d) Từ 80.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng khi tổng khối lượng khoáng sản đã khai thác tại thời điểm phát hiện vi phạm từ 30 m3 đến dưới 40 m3;

đ) Từ 100.000.000 đồng đến 150.000.000 đồng khi tổng khối lượng khoáng sản đã khai thác tại thời điểm phát hiện vi phạm từ 40 m3 đến dưới 50 m3;

e) Từ 150.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng khi tổng khối lượng khoáng sản đã khai thác tại thời điểm phát hiện vi phạm từ 50 m3 trở lên.

2. Hình thức xử phạt bổ sung:

Tịch thu toàn bộ tang vật là khoáng sản trong trường hợp chưa bị tiêu thụ, tẩu tán, tiêu hủy; tịch thu phương tiện sử dụng (kể cả phương tiện khai thác trực tiếp và phương tiện tham gia gián tiếp) để thực hiện hành vi vi phạm hành chính đối với hành vi vi phạm quy định tại khoản 1 Điều này.

3. Biện pháp khắc phục hậu quả:

a) Buộc cải tạo, phục hồi môi trường; thực hiện các giải pháp đưa các khu vực đã khai thác về trạng thái an toàn; đền bù, trả kinh phí khắc phục, sửa chữa những hư hỏng của công trình đê điều, công trình hạ tầng kỹ thuật khác, công trình dân dụng do hành vi vi phạm gây ra tại khoản 1 Điều này;

b) Buộc chi trả kinh phí trưng cầu giám định, kiểm định, đo đạc và xác minh trong trường hợp có hành vi vi phạm quy định tại khoản 1 Điều này;

c) Buộc nộp lại số tiền bằng trị giá tang vật là khoáng sản có được do thực hiện vi phạm hành chính đối với hành vi vi phạm quy định tại khoản 1 Điều này trong trường hợp đã bị tiêu thụ, tẩu tán, tiêu hủy trái quy định của pháp luật.”.

Bên cạnh đó, căn cứ khoản 1 Điều 5 Nghị định 36/2020/NĐ-CP (được sửa đổi bởi khoản 3 Điều 2 Nghị định 04/2022/NĐ-CP) quy định về mức phạt tiền như sau:

Áp dụng mức phạt tiền trong xử phạt hành chính

1. Mức phạt tiền đối với mỗi hành vi vi phạm hành chính quy định tại Chương II và Chương III Nghị định này là mức phạt đối với cá nhân. Mức phạt đối với hộ kinh doanh; chi nhánh, văn phòng đại diện thực hiện hành vi vi phạm hành chính không thuộc phạm vi, thời hạn được doanh nghiệp ủy quyền áp dụng như đối với mức phạt của cá nhân. Mức phạt tiền đối với tổ chức (kể cả chi nhánh, văn phòng đại diện thực hiện hành vi vi phạm hành chính trong phạm vi và thời hạn được ủy quyền của doanh nghiệp) gấp 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân.

...

Như vậy, người có hành vi khai thác cát trái phép có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng tùy thuộc vào tổng khối lượng khoáng sản đã khai thác tại thời điểm phát hiện vi phạm.

Đồng thời người vi phạm buộc phải cải tạo, phục hồi môi trường; thực hiện các giải pháp đưa các khu vực đã khai thác về trạng thái an toàn; đền bù, trả kinh phí khắc phục, sửa chữa những hư hỏng của công trình đê điều, công trình hạ tầng kỹ thuật khác, công trình dân dụng và chi trả kinh phí trưng cầu giám định, kiểm định, đo đạc và xác minh trong trường hợp có hành vi vi phạm và nộp lại số tiền bằng trị giá tang vật là khoáng sản có được do thực hiện vi phạm.

Đối với tổ chức có cùng hành vi trên, mức phạt tiền từ 40.000.000 đồng đến 400.000.000 đồng tùy thuộc vào tổng khối lượng khoáng sản đã khai thác tại thời điểm phát hiện vi phạm