Dự thảo Luật sửa đổi Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2025

Dự thảo Luật sửa đổi Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2025

Mới đây, Bộ Tư pháp đã công bố Dự thảo Luật sửa đổi Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2025.

Cụ thể, Dự thảo Luật sửa đổi Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2025 gồm 2 điều:

(1) Điều 1 sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, trong đó đề xuất sửa 17 điều gồm:

- Sửa đổi, bổ sung Điều 4 (Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật); Điều 22 (Văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương ở đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt và cấp huyện).

- Sửa đổi, bổ sung một số khoản, điểm của các điều: Điều 26, 27, 29, 31, 33, 34, 37, 51, 54, 55, 57 và Điều 72.

- Sửa kỹ thuật 05 điều (Điều 6, 23, 24, 30 và 60).

 (2) Điều 2 hiệu lực thi hành. Dự kiến Luật có hiệu lực từ ngày 01/7/2025.

Nội dung đáng chú ý trong Dự thảo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025 là việc bổ sung quy định để phù hợp với việc sửa đổi, bổ sung Hiến pháp và Luật Tổ chức chính quyền địa phương, cụ thể:

Hiến pháp 2013 dự kiến sửa đổi, bổ sung một số điều để trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9 xác định việc sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp. Luật Tổ chức chính quyền địa phương hiện hành đang được thiết kế theo 03 cấp (gồm: cấp tỉnh, cấp huyện và cấp xã).

Để thực hiện theo mô hình chính quyền địa phương 02 cấp và giải quyết những vấn đề phát sinh khi chuyển đổi từ mô hình chính quyền địa phương 03 cấp sang mô hình chính quyền địa phương 02 cấp là cấp thiết nhằm tạo lập hành lang pháp lý để các cơ quan, tổ chức trong bộ máy nhà nước đi vào hoạt động theo mô hình chính quyền địa phương 02 cấp, bảo đảm tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu phát triển mới của đất nước, Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) quy định về chính quyền địa phương 02 cấp (cấp tỉnh, cấp xã).

Dự thảo Luật sửa đổi Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2025 (Hình từ Internet)

Do đó, để bảo đảm thống nhất, phù hợp với việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp và Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) về việc bỏ cấp trung gian, tinh gọn tổ chức bộ máy, bảo đảm hoạt động thông suốt, hiệu lực, hiệu quả; chính quyền gần dân, sát dân, phục vụ tốt hơn nhu cầu của người dân trên địa bàn, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong giai đoạn mới, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật dự kiến sửa một số điều, khoản của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025 như sau:

[1] Thay thế Điều 4 về hệ thống văn bản quy phạm pháp luật. Dự thảo Luật bổ sung khoản 12, 13 quy định về thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp xã để phù hợp với yêu cầu tổ chức lại các đơn vị hành chính cấp xã hiện nay để hình thành các đơn vị hành chính cấp xã (mới) gồm: xã, phường và đặc khu ở hải đảo để phù hợp với mô hình tổ chức mới.

[2] Thay thế Điều 22 quy định về thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp xã để phù hợp với chủ trương đổi mới mô hình tổ chức và phương thức hoạt động của chính quyền địa phương 02 cấp; khắc phục triệt để sự chồng chéo, trùng lắp về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các cấp chính quyền địa phương.

Dự thảo Luật quy định:

“Hội đồng nhân dân cấp xã ban hành nghị quyết để quy định những vấn đề được luật, nghị quyết của Quốc hội giao; thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân cấp. Ủy ban nhân dân cấp xã ban hành quyết định để quy định những vấn đề được luật, nghị quyết của Quốc hội giao; phân cấp và thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân cấp”.

[3] Bổ sung khoản 4 và khoản 5 Điều 72 để xử lý văn bản của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp huyện, cấp xã. Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025 quy định về thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp huyện, do đó, để phù hợp với các quy định nêu trên, Điều 72 bổ sung khoản 4 quy định nghị quyết của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp huyện được ban hành trước ngày Luật này có hiệu lực thi hành thì tiếp tục có hiệu lực cho đến khi có văn bản bãi bỏ của cơ quan, người có thẩm quyền.

Đối với việc xử lý văn bản của chính quyền địa phương cấp huyện dự thảo Luật quy định Hội đồng nhân dân cấp tỉnh bãi bỏ nghị quyết của Hội đồng nhân dân cấp huyện; Ủy ban nhân dân cấp tỉnh bãi bỏ quyết định của Ủy ban nhân dân cấp huyện theo lộ trình chậm nhất 02 năm kể từ ngày Luật có hiệu lực bãi bỏ toàn bộ văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp huyện.

Việc bãi bỏ văn bản quy phạm pháp luật của cấp huyện được thực hiện bằng 2 hình thức (1) Hội đồng nhân dân cấp tỉnh, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh tự mình bãi bỏ văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng nhân dân cấp huyện, Ủy ban nhân dân cấp huyện; (2) Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp xã khi ban hành văn bản quy phạm pháp luật đồng thời đề xuất Hội đồng nhân dân cấp tỉnh, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh bãi bỏ các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan do Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp huyện ban hành

Để thực hiện quy định này, việc xử lý văn bản quy phạm pháp luật của HĐND, UBND cấp huyện, cấp xã phải bảo đảm đáp ứng yêu cầu xây dựng mô hình chính quyền địa phương 02 cấp (gồm: cấp tỉnh và cấp xã), phân định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của từng cấp chính quyền địa phương theo hướng:

- Cấp tỉnh tập trung ban hành cơ chế, chính sách, chiến lược, quy hoạch, quản lý vĩ mô, các vấn đề có tính chất liên vùng, liên cơ sở, vượt quá năng lực giải quyết của cơ sở, đòi hỏi chuyên môn sâu và đảm bảo tính thống nhất trên toàn cấp tỉnh;

- Cấp xã là cấp tổ chức thực hiện chính sách (từ trung ương và cấp tỉnh), tập trung vào các nhiệm vụ phục vụ người dân, trực tiếp giải quyết các vấn đề của cộng đồng dân cư, cung cấp các dịch vụ công cơ bản, thiết yếu cho người dân trên địa bàn; các nhiệm vụ cần sự tham gia của cộng đồng, phát huy tính chủ động, sáng tạo của cấp xã.

[4] Để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc phát sinh trong thực tiễn về hiệu lực của văn bản quy phạm pháp luật, đặc biệt là xử lý các vấn đề phát sinh liên quan đến việc chuyển đổi mô hình tổ chức quyền địa phương từ 03 cấp sang 02 cấp trong đó có thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật và và xử lý hiệu lực của văn bản quy phạm pháp luật, dự thảo Luật bổ sung điểm d khoản 2 Điều 54 như sau:

“d) Trường hợp một đơn vị có thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật kết thúc hoạt động thì văn bản quy phạm pháp luật do cơ quan này ban hành vẫn có hiệu lực đối cho đến khi bị thay thế, bãi bỏ.”.

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung khoản 3 Điều 55 theo hướng văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng nhân dân cấp xã, Ủy ban nhân dân cấp xã không được quy định hiệu lực trở về trước.

[5] Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật quy định văn bản quy phạm pháp luật hết hiệu lực thì văn bản quy phạm pháp luật quy định chi tiết cũng đồng thời hết hiệu lực, trừ trường hợp cơ quan có thẩm quyền công bố giữ lại toàn bộ hoặc một phần còn phù hợp.

Thực tế cho thấy, một số văn bản quy phạm pháp luật hết hiệu lực, nhưng toàn bộ hoặc một phần nội dung quy định chi tiết vẫn còn phù hợp, cho nên không cần thiết phải ban hành văn bản mới thay thế gây lãng phí.

Do đó, với đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, nhất là việc tăng cường ban hành các đạo luật quy định vấn đề cơ bản, có tính nguyên tắc, quy định này sẽ tạo sự chủ động, linh hoạt cho các cơ quan trong việc xây dựng, ban hành văn bản quy định chi tiết, giúp bảo đảm tính ổn định của luật, góp phần thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.

Tuy nhiên, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật chưa giải quyết được những vướng mắc, bất cập trong thực tiễn liên quan đến hiệu lực của văn bản quy định chi tiết, do đó, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung khoản 2 Điều 57 như sau:

“2. Hiệu lực của văn bản quy định chi tiết, quy định biện pháp cụ thể để tổ chức, hướng dẫn thi hành:

a) Văn bản quy phạm pháp luật hết hiệu lực toàn bộ hoặc một phần do có văn bản quy phạm pháp luật khác thay thế hoặc sửa đổi, bổ sung thì văn bản quy định chi tiết, quy định biện pháp cụ thể để tổ chức, hướng dẫn thi hành văn bản đó tiếp tục có hiệu lực trong trường hợp không trái với văn bản quy phạm pháp luật thay thế hoặc sửa đổi, bổ sung và văn bản quy phạm pháp luật thay thế hoặc sửa đổi, bổ sung vẫn giao quy định chi tiết, quy định biện pháp cụ thể để tổ chức, hướng dẫn thi hành các nội dung đó;

b) Văn bản quy định chi tiết, quy định biện pháp cụ thể để tổ chức, hướng dẫn thi hành hết hiệu lực toàn bộ hoặc một phần trong trường hợp trái với văn bản quy phạm pháp luật thay thế;

c)  Văn bản quy định chi tiết hết hiệu lực toàn bộ trong trường hợp văn bản sửa đổi, bổ sung hoặc thay thế không giao quy định chi tiết.”.