Nghị luận là gì? Văn nghị luận có những đặc điểm nào?

Nghị luận là gì? Đặc điểm văn nghị luận thể hiện như thế nào?

Nghị luận là một thể loại văn học trong đó người viết trình bày, phân tích, đánh giá, và chứng minh quan điểm hoặc ý kiến của mình về một vấn đề nào đó, nhằm thuyết phục người đọc, người nghe đồng tình hoặc có cái nhìn rõ ràng hơn về vấn đề được đưa ra.

Văn nghị luận có 07 đặc điểm cụ thể sau đây:

[1] Mục đích thuyết phục

Mục đích quan trọng nhất của văn nghị luận là thuyết phục người đọc, người nghe. Tác giả phải trình bày một quan điểm, ý kiến rõ ràng về một vấn đề nào đó, đồng thời chứng minh rằng quan điểm của mình là đúng đắn, hợp lý và đáng tin cậy. Văn nghị luận có thể nhắm đến việc thay đổi, củng cố hoặc làm rõ quan điểm của người khác về một vấn đề cụ thể.

Ví dụ: Một bài nghị luận về việc bảo vệ môi trường sẽ thuyết phục người đọc tin rằng việc bảo vệ môi trường là cần thiết cho sự sống còn của thế giới, qua đó khuyến khích hành động bảo vệ thiên nhiên.

[2] Lập luận chặt chẽ

Văn nghị luận yêu cầu phải có lập luận sắc bén, mạch lạc và logic. Các lập luận phải được xây dựng từ những cơ sở vững chắc, không thể thiếu các bước trình bày hợp lý, từ đó dẫn đến kết luận thuyết phục. Lập luận phải đi từ cái chung đến cái riêng hoặc từ lý thuyết đến thực tiễn.

Ví dụ: Khi lập luận về vấn đề giáo dục, người viết có thể bắt đầu từ việc phân tích tầm quan trọng của giáo dục trong xã hội, sau đó dẫn dắt đến việc cần cải thiện chất lượng giáo dục ở một số khu vực.

[3] Dẫn chứng cụ thể

Để chứng minh tính thuyết phục của quan điểm, người viết phải sử dụng các dẫn chứng cụ thể, sinh động và có giá trị. Dẫn chứng có thể là sự kiện lịch sử, kết quả nghiên cứu khoa học, tình huống thực tế, hay các câu nói của những người nổi tiếng, các tác phẩm văn học.

Ví dụ: Trong một bài nghị luận về tầm quan trọng của thể thao, người viết có thể sử dụng dẫn chứng từ các nghiên cứu khoa học chứng minh rằng thể thao giúp cải thiện sức khỏe, giảm căng thẳng và tăng tuổi thọ.

[4] Lý trí và cảm xúc

Văn nghị luận thường kết hợp cả lý trí và cảm xúc để đạt được hiệu quả thuyết phục. Lý trí được thể hiện qua các lập luận chặt chẽ, trong khi cảm xúc có thể được sử dụng để gây sự đồng cảm, tạo sự liên kết giữa người viết và người đọc, từ đó làm cho người đọc dễ dàng đồng tình với quan điểm.

Ví dụ: Trong một bài nghị luận về việc bảo vệ quyền lợi của trẻ em, tác giả có thể sử dụng các số liệu và nghiên cứu khoa học (lý trí) cùng với câu chuyện cảm động về một đứa trẻ bị bạo hành (cảm xúc) để thu hút sự chú ý của người đọc.

[5] Hình thức linh hoạt

Văn nghị luận có thể được trình bày dưới nhiều hình thức khác nhau: bài viết, bài luận, bài phát biểu, hoặc các cuộc tranh luận, phản biện. Mỗi hình thức có cách thức tổ chức và diễn đạt khác nhau, nhưng đều có chung mục đích thuyết phục và bàn luận về vấn đề.

Ví dụ: Bài nghị luận trong văn học có thể tập trung vào phân tích một tác phẩm, trong khi nghị luận chính trị có thể được thể hiện qua bài phát biểu của các nhà lãnh đạo.

[6] Tính thuyết phục cao

Một đặc điểm quan trọng nữa của văn nghị luận là tính thuyết phục. Để có thể đạt được mục tiêu thuyết phục, người viết phải sử dụng các phương pháp lập luận hợp lý, chặt chẽ, đồng thời khéo léo chọn lọc các dẫn chứng, từ đó đưa ra kết luận dễ dàng làm người đọc, người nghe chấp nhận. Tính thuyết phục thể hiện qua việc tác giả có thể thay đổi hoặc củng cố được quan điểm của người khác.

Ví dụ: Khi thuyết phục người đọc về tầm quan trọng của việc bảo vệ động vật hoang dã, tác giả cần chỉ ra mối liên hệ giữa sự mất mát của động vật hoang dã và sự mất cân bằng sinh thái, làm rõ mối nguy hiểm này với cuộc sống của con người, từ đó thuyết phục người đọc hành động bảo vệ động vật.

[7] Tính khoa học, khách quan

Văn nghị luận yêu cầu sự khách quan và khoa học trong việc trình bày ý kiến. Quan điểm của người viết cần phải dựa trên cơ sở khoa học, logic và không bị thiên lệch, chủ quan. Việc trình bày một cách công bằng và đầy đủ thông tin sẽ tạo ra sự tin tưởng và khiến người đọc dễ dàng tiếp nhận.

Ví dụ: Khi viết về vấn đề ô nhiễm môi trường, tác giả phải đưa ra các thông tin chính xác từ các nghiên cứu và báo cáo khoa học, thay vì dựa vào những suy đoán hay cảm tính

Trên đây là toàn bộ thông tin tham khảo về: “Nghị luận là gì? Đặc điểm văn nghị luận thể hiện thế nào?”

Nghị luận là gì? Văn nghị luận có đặc điểm gì? (Hình từ internet)

Bài văn nghị luận về một vấn đề xã hội hay nhất

Đề tài: Tầm quan trọng bảo vệ môi trường

Xem thêm:

• Mẫu mở bài chung nghị luận xã hội năm 2025 ngắn gọn cho học sinh lớp 9
• Top 5 mẫu viết bài văn nghị luận về một vấn đề trong đời sống thế nào là lối sống giản dị hay nhất?
• 5 đoạn văn mẫu kết bài nghị luận xã hội thường gặp

Cách đánh giá học sinh trong môn Ngữ văn ở trường phổ thông có gì thay đổi?

Căn cứ mục 2 Công văn 3175/BGDĐT-GDTrH năm 2022 quy định đổi mới cách đánh giá học sinh trong môn Ngữ văn như sau:

• Việc đánh giá học sinh trong môn Ngữ văn cần đảm bảo nguyên tắc phát huy được những mặt tích cực của cá tính, trí tưởng tượng, năng lực ngôn ngữ, năng lực văn học, năng lực tư duy hình tượng và tư duy logic của học sinh.
• Tập trung thiết kế và sử dụng các câu hỏi, bài tập yêu cầu học sinh vận dụng kiến thức đã học và kĩ năng đọc, viết, nói, nghe vào bối cảnh và ngữ liệu mới; tạo cơ hội để học sinh khám phá những tri thức mới, đề xuất ý tưởng và tạo ra sản phẩm mới; gợi mở những liên tưởng, tưởng tượng, huy động được vốn sống vào quá trình đọc, viết, nói, nghe.
• Trong đánh giá kết quả học tập cuối học kì, cuối năm học, cuối cấp học, tránh dùng lại các văn bản đã học trong sách giáo khoa làm ngữ liệu xây dựng các đề kiểm tra đọc hiểu và viết để đánh giá chính xác năng lực học sinh, khắc phục tình trạng học sinh chỉ học thuộc bài hoặc sao chép nội dung tài liệu có sẵn.
• Khuyến khích việc xây dựng và sử dụng các đề mở trong kiểm tra, đánh giá để phát huy cao nhất khả năng sáng tạo của học sinh. Xây dựng bộ công cụ đánh giá để hạn chế tính chủ quan, cảm tính của người chấm. Khi nhận xét, đánh giá các sản phẩm của học sinh, cần tôn trọng và khuyến khích cách nghĩ, cách cảm riêng của học sinh trên nguyên tắc không vi phạm những chuẩn mực đạo đức, văn hóa và pháp luật.